Η ζωή στο χωριό

Η απότομη, απείθαρχη κι επίμονη ροπή του πόθου και της επιθυμίας τιθασεύεται με το χαλινάρι της εκλογίκευσης. Η ομαλή κίνηση του επιχειρήματος ανακόπτεται με την κατραπακιά του ψυχολογισμού.


***

Επί οκταετία παρατηρώ την ανάγκη για καθαρότητα παντού, την οποία κατα καιρούς εκφράζουνε πολλοί εδώ μέσα, σ' αυτό το μικρό-χωριό-κακό-χωριό των σοσιαλμήντια. Επίσης παρακολουθώ το κόλλημα πολλών με την άκαμπτη και σιδηρά συνέπεια, πολλών που δεν αφήνουνε στους άλλους περιθώρια να χαλαρώσουν, να παίξουν ή να χαβαλεδιάσουν, να γίνουν αυθόρμητοι ή και προπετείς. Έχω τέλος κατά νου τη διαρκή και ανακυκλούμενη διερώτηση για τα ψυχολογικά κίνητρα των άλλων, που εκφράζεται και μέσα και έξω από τα σοσιαλμήντια: γιατί ο δείνα κινείται; γιατί ο τάδε γράφει (έτσι); γιατί ο χι ανεβάζει τέτοια; γιατί ο ψι ακκίζεται; γιατί ο λεγάμενος κοινοποιεί; Εντοπίζω επανειλημμένα την ετοιμότητα και προθυμία να βλέπουμε παντού φαυλότητα, μικροψυχία και χυδαιότητα, να φανταζόμαστε συμμορίες και κλίκες, συνωμοσίες και παράλληλες καμπάνιες. Συναντώ συχνά την ψευδοασκητική απαξίωση της πολύ ανθρώπινης ανάγκης για αποδοχή, μιας ανάγκης που συχνά λοιδωρείται ως "ναρκισσισμός".

 

Ο ναρκισσισμός είναι ψυχολογίστικη κι ηθικολογική αναλυτική κατηγορία, δεν εφαρμόζεται όταν μιλάμε για κοινωνικά φαινόμενα και κοινωνικές διαδικασίες. Το κρίσιμο χαρακτηριστικό των σοσιαλμήντια είναι η δυνατότητα αυτοέκδοσης (έστω και σε επίπεδο τσιτάτων, φατσουλών και γατοφωτογραφιών) και μιας κάποιας δημόσιας αυτοέκφρασης. Αυτό το χαρακτηριστικό τα καθορίζει και όχι τα όποια ψυχολογικά κίνητρα πίσω από την αυτοέκδοση και την αυτοέκφραση, λ.χ. ναρκισσισμός, υποκατάστατο ψυχοθεραπείας, μοναξιά, φιλοδοξίες (ακυρωμένες ή μη), ελαφρά μέθη, ζαβή μέρα στη δουλειά, πονόδοντος κτλ.



Επαναλαμβάνω: το "ναρκισσισμός", εκτός από ηθικολογικό κι απαξιωτικό, είναι και άκυρο σαν αναλυτική κατηγορία όταν ξεκινάμε να μιλήσουμε για κοινωνικές συμπεριφορές. Είναι σαν να περιγράφεις φαγητά με ζωγραφικούς όρους: ίσως έχει την πλάκα του, όμως ούτε σε βοηθάει να κατανοήσεις τίποτε ούτε, πολύ περισσότερο, ερμηνεύει τίποτα. Όποιος θέλει να ερμηνεύει συμπεριφορές εξ αποστάσεως και να ετάζει νεφρούς και καρδίας ενώ διαβάζει μαντικώς τοίχους στο φέισμπουκ ("μανή θεκέλ φάρες" κι έτσι), ας πάει να το σπουδάσει το πράγμα. Αλλιώς, καλό είναι να μην παίρνει κανείς ούτε το ίδιο το μέσο (τα σοσιαλμήντια) ούτε την ίδια του την εικόνα-περσόνα πολύ στα σοβαρά. Και εδώ όπως και στον έξω κόσμο ισχύει η συμβουλή να μη μας καταπίνει η σοβαροφάνεια, να μην παίρνουμε πολύ στα σοβαρά τον εαυτό μας: ας αφήσουμε τη δουλειά αυτή στους άλλους.



Η μομφή του ναρκισσισμού ή της "ανάγκης" δεν είναι η μόνη, βεβαίως. Άλλη δημοφιλής αναλυτική προσέγγιση της συμπεριφοράς του συντρόφου σοσιαλμηντιαζόμενου είναι ότι "ψάχνεται". Διότι, ως γνωστόν, στον κόσμο που ζούμε είναι ασύγγνωστο να ψάχνεσαι για γκόμενα ή γκόμενο. Είναι πολύ προτιμότερο να ερίζεις, να νιαουρίζεις, να πουλάς μυαλό κι ανωτερότητα, να κηρύσσεις από καθέδρας, να εκδίδεις auto-da-fé, να ψέγεις αμενσιότως, να περιφέρεις το τίποτα ή το κάτι σου. Αρκεί να μην ψάχνεσαι.


*** 




Ακόμα και τώρα, ιδίως τώρα, όσον αφορά τα ερωτικά μας ήθη, είμαστε ουσιαστικά παγιδευμένοι σε μια χαράδρα. Το ένα της τοίχωμα ορίζεται από την αγροτοποιμενική και πατριαρχική ευπρέπεια, την ιδιοκτησιακή αντίληψη της ερωτικής σχέσης, τη δήθεν υψηλοφροσύνη της στέρησης, το διαφέντεμα του γυναικείου κυρίως σώματος. Το απέναντι τοίχωμά της δεν είναι άλλο από την ελευθεριάζουσα ηθική των φαλλοκρατών αστών, που αποσκοπεί να εξασφαλίσει και τα ερωτικά προνόμια και τη χωρίς συνέπειες απόλαυση των (αστών) αντρών. Στη μέση της χαράδρας κυλάν ορμητικοί και γάργαροι οι γνωστοί μεγάλοι ιδεασμοί που ταυτίζουν έρωτα με αγάπη, οικογένεια με σχέση, έρωτα με σχέση, αξιοπρέπεια με αποχή κτλ. Ερωτική ελευθερία δεν έχει υπάρξει ακόμα: συνεχώς μας ζητάνε να επιλέξουμε διαζευτικά, να απαντάμε σε διλήμματα: είμαστε ακόμα στο είτε είτε.  Η ερωτική αυτοδιάθεση ανεξαρτήτως έκβασης (π.χ. συνειδητή αποχή, άρνηση σχέσης, διακριτική πολυγαμία, μονογαμική αφοσίωση -- ή ό,τι άλλο), κερδίζεται μόνον από όσους είναι διατεθειμένοι να σκαρφαλώσουν έξω από τη χαράδρα, ή να την περπατήσουνε μέχρι τη θάλασσα.