Ο σκοτεινός αιώνας: αλίμονο στους νέους

Υπάρχει μια αριστερή άποψη, η οποία πρόκειται να γίνει ακόμα πια δημοφιλής τώρα με το άτυπο κονκορδάτο του Σύριζα με τους δεσποτάδες. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, δεν πρέπει να χτυπάμε τη θρησκεία αφού απλώς εκφράζει ηθικές αξίες που ήδη ενστερνίζεται η κοινωνία. Αδρανειακά μεν, αλλά τις ενστερνίζεται. Φρονώ ότι μια τέτοια άποψη αρνείται να δει ότι η θρησκεία, η ίδια η θρησκεία ως θρησκεία, διαμορφώνει απόψεις και στάσεις και συνειδήσεις και ότι αποτελεί τροχοπέδη για αλλαγές προς την κατεύθυνση της δικαιοσύνης και της ισονομίας. Κι αυτά χωρίς καν να λάβουμε υπόψη τη γνώμη του Arthur Clarke ότι "η μεγαλύτερη τραγωδία σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας είναι η κατάληψη της ηθικής από τη θρησκεία", το γεγονός ότι οι κυρίαρχες θρησκείες πρεσβεύουν πως η συντηρητική ηθική (συστατικό κάθε μίας από αυτές) συνιστά προϋπόθεση αθανασίας. Κι ας κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε τον βαθιά εξουσιαστικό χαρακτήρα της Εκκλησίας, μιας ιεραρχίας όντως "ελέω Θεού", εξ ορισμού ακατάλυτης και με αποστολική διαδοχή από τον Ένα και Γλυκύ και Σωτήρα. Κι αφήστε τους νεορθόδοξους να αδολεσχούν περί "κοινωνίας" και "σώματος" και άλλων μεταφορών, ενθαρρυμένοι από τη μεταδομιστική σύγχυση και αγυρτεία που ανάγει τη μεταφορά σε ερμηνευτικό εργαλείο, στο ένα ερμηνευτικό εργαλείο.

Δυστυχώς όμως οι παραδοσιακές θρησκείες δεν είναι ο μόνος εχθρός. Και δεν μιλάω καν για τους στρατευμένους άθεους τύπου Ντώκινς και Χίτσενς, που μιλάνε με ζήλο ιεραπόστολου και με όλη τη μύξα και την μπλαζέ υπεροψία των ελίτ. Έχω κατά νου αυτό που λέει η Εύη Βουλγαράκη:

Κάποιοι νομίζουν ότι τελειώνοντας με τον χριστιανισμό, και με άλλες μεγάλες θρησκευτικές παραδόσεις, μπαίνουν στον φωτεινό χώρο του ορθολογισμού... Όχι... δυστυχώς. Η φύση απεχθάνεται το κενό, και οι σκοτεινές λατρείες είναι παρούσες και περιμένουν τα παιδιά, εμφανιζόμενες ως αντισυστημική κουλτούρα, με τόσο ειδεχθές πρόσωπο όσο και ο ναζισμός.

Παρότι τρέφω ελάχιστη συμπάθεια προς τις "μεγάλες θρησκευτικές παραδόσεις" των μουλωχτών και της καταπίεσης και του τρόμου, δεν μπορώ παρά να υπερθεματίσω: στην Αγγλία του 3% των χριστιανών γνώρισα από κοντά τον αποθεωμένο εθνικισμό της Middle England, τις μαλακίες του νιου έιτζ, την εικοτολογία και τη σάχλα των μάγων και των παγανιστών, κάθε είδους νεο-ανιμιστικές αντιλήψεις.

Ο αιώνας λοιπόν προβλέπεται ζοφερός. Αφήνοντας πίσω τον πνιγηρό κόσμο της θρησκείας και του κάθε λογής νεοπαγανισμού και νεοανιμισμού, γυρίζω στην αφορμή του κειμένου της Βουλγαράκη: μια ταινία που είδε στον Σταρ και που απευθύνεται σε νέους και εφήβους, ένα teen movie όπως πάρα πολλά άλλα. Παραθέτω και πάλι:

[Ο] σκηνοθέτης σε βάζει με βλέμμα ερωτευμένο στον κόσμο της μαγείας, όπου υποτίθεται ότι η ρήξη είναι μεταξύ λευκής μαγείας, που παρουσιάζεται ως καλή, και μαύρης που είναι κακή. Στον κόσμο της ταινίας, στα δεκάξι τους χρόνια, σαν σε τελετή ενηλικίωσης, τα κορίτσια "διεκδικούνται" από τις σκοτεινές δυνάμεις και κατά βάση δεν έχουν δυνατότητα αυτοκαθορισμού. Είναι έρμαια στις δυνάμεις που επιδρούν πάνω τους. Το στόρι ήταν για τον αγώνα να σπάσουν οι κανόνες σε μια τέτοια "διεκδίκηση", οι οποίοι όμως ουδόλως αμφισβητούνται ως προς τη γενική τους ισχύ.

Σεξισμός απροκάλυπτος με όλα τα στερεότυπα εναντίον των γυναικών, ότι δεν είναι αρκετά λογικά πλάσματα για να κατευθύνουν τον εαυτό τους. Χωρισμός της κοινωνίας σε ισχυρά και ανίσχυρα είδη, αθάνατα και θνητά, μάγους και κοινούς θνητούς. Η μαγεία εξαίρεται ως δύναμη σε όλες τις εκδοχές της, και ένα σωρό μύθοι σκοτεινοί ενός παγανιστικού παρελθόντος των βορείων λαών περνά μέσα στην αφήγηση. Τι άλλο είναι αυτά εκτός από παραλλαγές του ναζισμού; Σεξισμός, ρατσισμός, και παγανισμός;

Μιλώντας για χρηστομάθεια που απευθύνεται σε εφήβους και νέους, θυμήθηκα ένα επεισόδιο της σειράς 'The joy of teen sex'. Η σειρά υποτίθεται ότι πραγματεύεται τα σεξουαλικά ζητήματα και προβλήματα των εφήβων και των νέων. Ο τρόπος της είναι υπεροπτικός και πατερναλιστικός, όμως αναπόφευκτα: στον κόσμο την Ηθικών Νικομαχείων όσοι δεν είμαστε λευκοί μεσήλικες εύποροι άντρες είμαστε ξένοι. Με ενόχλησαν όμως δύο περιπτώσεις στο επεισόδιο που κάθησα να δω:

Στην πρώτη, μία έφηβη πάει στον ψυχολόγο για να της πει αν είναι εθισμένη στο σεξ επειδή καυλαντίζει στο διαδίκτυο και παίζει σε σνάπτσατ κτλ. Παύση εδώ: έφηβη αν είναι εθισμένη στο σεξ. Αν είναι υγιής, δηλαδή. Τέλος πάντων. Ο ψυχολόγος τής κάνει κάποιες ερωτήσεις ολικής άγνοιας και με βάση αυτές αποφαίνεται ότι δεν είναι εθισμένη αλλά τις τάσεις της για λάιτ σαδομαζοχιστικές πρακτικές (σκαμπιλάκια κτλ. -- δεν κάνω πλάκα) να τις προσέξει. Τι να σχολιάσει κανείς εδώ; Τελειώνοντας με τους φρικτούς τιμωρούς παπάδες του Τζόυς μπαίνουμε "στον φωτεινό χώρο του ορθολογισμού"; Με τίποτα.

Μια άλλη περίπτωση αφορά ένα ζευγαράκι εκεί στα δεκαεννιά. Το πρόβλημα; Η κοπέλα παίρνει εντελώς χάλια πίπες και όχι πολύ τακτικά. Η θεραπεύτρια-σύμβουλος δίνει τεχνικές συμβουλές στο ζευγάρι και κάνει επίδειξη με μια μπανάνα, ενώ συνιστά προφυλακτικά με γεύσεις. Καθ' όλη τη διάρκεια της επίδειξης-νουθεσίας το μέν νερντουλάκι έχει γουρλώσει τα μάτια, η δε κοπελίτσα έχει αγκυλωμένο το πρόσωπό της σε γκριμάτσα αποστροφής. Κι αναρωτιέμαι: πρέπει να παίρνει πίπες το σωστό κορίτσι το υγιές; Ανυπερθέτως; Της αρέσει δεν της αρέσει; Αυτό είναι κάτι που πρέπει οπωσδήποτε να το κηρύξουμε στα έθνη;

Με δυο λόγια: ο ετεροκαθορισμός, συστημικός και συστηματικός, δεν πάει πουθενά, ακόμα και αν απαλλαγούμε από τον βδελυρό (επίθετο της μόδας) Άνθιμο, τον κήρυκα του μίσους και κουκουλωτή βιασμών. Για άλλη μια φορά, σε ακόμα ένα πεδίο, ο αγώνας αποδεικνύεται δυσκολότερος από όσο θέλουμε να πιστεύουμε.