Το βάρος της αξόδευτης ζωής

Η περιορισμένη φήμη του John Betjeman μαρτυρεί πως καθόλου δεν αρκεί να γράφεις σε μια παγκόσμια γλώσσα για να αποκτήσεις παγκόσμιο ακροατήριο. Ο Δαφνοστεφής Ποιητής (ή μήπως "Δαφνηφόρος";) είναι παγκοσμίως άσημος, και δικαίως ίσως. Στην ίδια τη Βρετανία τον θεωρούν εξάρτημα της μεσαίας τάξης και τον θυμούνται κάθε Χριστούγεννα λόγω ενός εξόχως θεολογικού ποιήματός του για τη γέννηση του Χριστού, χτυπητή παραφωνία μέσα στον βρετανικό καρναβαλισμό των Χριστουγέννων.

Θυμήθηκα τον Μπέτζεμαν γιατί θυμήθηκα ένα κείμενο στον Γκάρντιαν για μια βιογραφία του που τότε ετοιμαζόταν. "Τότε" είναι οι αρχές του αιώνα. Oι αρχές του αιώνα ήταν από τις χειρότερες εποχές της ζωής μου: αποστεωμένος και άνεργος, unemployable, παγιδευμένος σε κάτι το οποίο μοιάζει εκ των υστέρων με κατάθλιψη. Το κείμενο έλεγε ότι ο Μπέτζεμαν, μάλλον καραγκιόζης και μπον βιβέρ αλλά με τον καυστικό και πείσμονα σαρκασμό των εντελώς ανασφαλών, πεθαίνοντας βυθιζόταν στην φρίκη αναλογιζόμενος πόσο λίγο είχε χαρεί τον έρωτα με κορίτσια και με αγόρια λόγω αιδημοσύνης, αναστολών και σκαλωμάτων. Με είχε σοκάρει τότε, στις αρχές του αιώνα που προσπαθούσα να ζήσω με 700 στερλίνες τον μήνα, ότι μπορεί ένας άνθρωπος τόσο χορτάτος από τιμές και δόξες και απ' όλα να πεθαίνει αναλογιζόμενος πόσο λίγο σεξ είχε κάνει. Αναρωτιόμουν πώς καταντάει κανείς έτσι.

Πρόσφατα διάβασα ένα παλιότερο κείμενο του Τσαγκαρουσιάνου με το ίδιο θέμα κι έτσι ξαναθυμήθηκα αυτό το ξεχασμένο απόσπασμα για τον Μπέτζεμαν. Μετά θυμήθηκα την ανατριχιαστική ατάκα στον Θείο Βάνια του Τσέχοφ για το βάρος της αξόδευτης ζωής. Ένιωσα μεγάλη δυσφορία στο ότι μια ζωή μπορεί να τελειώνει έτσι. Κι όχι, τα απωθημένα δεν είναι απαραίτητα σεξουαλικά. Θυμήθηκα με φρίκη κάποιον που πέθαινε και φώναζε τη μάνα του· η δε μάνα του, ας μη συζητήσουμε το ποιόν της. Θυμήθηκα βεβαίως και ανθρώπους που πέθαναν ολοφάνερα χορτάτοι, με μόνο το παράπονο του θανάτου, όπως όταν παιδί πρέπει να πας για ύπνο ενώ όλοι ακόμη γιορτάζουν.

Κράτησα σημειώσεις για αυτό το κείμενο αλλά αποφάσισα να το γράψω σήμερα γιατί  διάβασα στο φέισμπουκ το παρακάτω απόσπασμα του Ιωάννη Παπαναγιώτου:

Εμείς
που σε λίγο
θα σαπίζουμε κάτω
από μια δεξαμενή χώμα,
ντρεπόμαστε για τα inbox μας.
Απλώνουμε στα wall έναν μίτο πε-
ριπλάνησης- αποπλάνησης
λες και θα έπρεπε να
μας νοιάζει, λες
και θα έπρεπε
να τους
αφορά-νοιάζει
ποιοι πραγματικά
ΗΜΑΣΤΑΝ

Αν και για μένα η οικογένεια έχει υπάρξει χώρος αγάπης και παρότι το σεξ υπήρξε για μένα πηγή ανεκλάλητης χαράς, δεν είμαι ούτε αμερικανάκι για να πιστεύω ότι η οικογένεια είναι ο προνομιακός, ή ακόμα χειρότερα ο αποκλειστικός, χώρος της αγάπης ούτε χαζοχίππης για να πιστεύω ότι το σεξ είναι αποκλειστικά πηγή χαράς. Περισσότερο όμως από την τυφλή εξιδανίκευση της οικογένειας, του έρωτα ή ό,τι άλλου με ανησυχεί πια το πόσο έτοιμοι και πόσο πολύ πρόθυμοι είμαστε να αρέσουμε εις βάρος του να ζούμε -- όπως θέλει τέλος πάντων να ζήσει κανείς. Και πλέον, μέρος του πώς ζούμε είναι και το πώς πολιτευόμαστε και πορευόμαστε μέσα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Όπως έλεγα πριν τέσσερα περίπου χρόνια, "παρατηρώ την ανάγκη για καθαρότητα παντού, την οποία κατα καιρούς εκφράζουνε πολλοί εδώ μέσα, σ' αυτό το μικρό-χωριό-κακό-χωριό των σοσιαλμήντια. Επίσης παρακολουθώ το κόλλημα πολλών με την άκαμπτη και σιδηρά συνέπεια, πολλών που δεν αφήνουνε στους άλλους περιθώρια να χαλαρώσουν, να παίξουν ή να χαβαλεδιάσουν, να γίνουν αυθόρμητοι ή και προπετείς. Έχω τέλος κατά νου τη διαρκή και ανακυκλούμενη διερώτηση για τα ψυχολογικά κίνητρα των άλλων, που εκφράζεται και μέσα και έξω από τα σοσιαλμήντια: γιατί ο δείνα κινείται; γιατί ο τάδε γράφει (έτσι); γιατί ο χι ανεβάζει τέτοια; γιατί ο ψι ακκίζεται; γιατί ο λεγάμενος κοινοποιεί; Εντοπίζω επανειλημμένα την ετοιμότητα και προθυμία να βλέπουμε παντού φαυλότητα, μικροψυχία και χυδαιότητα, να φανταζόμαστε συμμορίες και κλίκες, συνωμοσίες και παράλληλες καμπάνιες."

Δεν πρέπει να υποκύψουμε στη, αιδημοσύνη, στην ανάγκη να κρυφτούμε και να καλυφθούμε από την αδηφάγο φαγωμάρα κάποιων να διακρίνουν και να εξετάσουν και να αξιολογήσουν τα κίνητρά μας, λες και μπορούν (ιδίως εκείνοι) να δούνε την τύφλα τους.

Με δυο λόγια: pecca fortiter.

Εικονίζεται ο Νάρκισσος του Roberto Ferri.