I'll teach you how to

Η Μαντόνα έβγαλε το Erotica το 1992 αλλά ήδη τα βίντεο που το συνόδευαν, όπως π.χ. το Erotica και το Justify my love, τα προσεγγίζουμε πια με αρχαιολογική ματιά: τα βλέπουμε ως κάτι που μας καθόρισε μεν αλλά που είναι πια εντελώς ξένο με τη ζωή μας.

Αν εξαιρέσει κανείς την γκλαμ πινελιά, που δεν λείπει από τίποτα σχεδόν που έχει να κάνει με την ερωτογραφία τη δεκαετία του '90, η εικονογραφία και η τόλμη των βίντεο κάπως μας ξενίζει πλέον.

Βεβαίως τα συγκεκριμένα βίντεο, χελμουτνευτώνειας ματιάς, τα ξεσήκωσαν και τα ξεπατίκωσαν πολλοί και πολλοί -- ένα κομψό παράδειγμα της δικής μας δεκαετίας είναι αυτό ενώ πιο μεϊνστρήμ δείγμα είναι κι αυτό. Όντως βλέπουμε πια πάρα πολλά βιντεοκλίπ που παραπέμπουν σε αυτά του Erotica, με τον τρόπο που παραπέμπουνε τα χουντάνιτ στον Οιδίποδα Τύραννο και οι περιπέτειες στην Οδύσσεια: με σέβας και επιμελή διακειμενικότητα αλλά αποστασιοποιημένα.

Γιατί αποστασιοποιημένα; Επειδή μετά το ίντερνετ οι περισσότεροι από εμάς είμαστε πια πολύ εξοικειωμένοι με εικονογραφία πολύ πιο ειλικρινή και απερίφραστη από όσα μάς έδειχνε ή υπαινισσόταν η Μαντόνα. Η ερωτογραφία και, βεβαίως, η πορνογραφία έγιναν πολύ πιο προσβάσιμες: ποτέ τόσοι άνθρωποι δεν είχανε πρόσβαση σε τόσο πολλή ερωτική και πορνογραφική εικόνα.

Ταυτόχρονα η ερωτογραφία έγινε περισσότερο σκιώδης και λιγότερο αποδεκτή: άλλο μια συλλογή από έντυπα, κάρτες ή κασέτες και ντιβιντί, άλλο κάτι προσβάσιμο ανά πάσα στιγμή από τη δουλειά σου λ.χ., εξού και η ταμπελίτσα NSFW. Τώρα που είναι τόσο εύκολο να φανούν τα γούστα μας, έχουμε πια ενστερνιστεί την τάχα "αναγκαιότητα να μην ταράζει ο λόγος, να μην αποκαλύπτεται ο χαρακτήρας, να μη διαφαίνονται τα πάθη".

Άρα λοιπόν είναι η εποχή μας στο σύνολό της πιο κομψή, πιο διακριτική, πιο υπαινικτική; Μήπως έχουμε ωριμάσει πια και δεν έχουμε ανάγκη να τα πετάμε όλα στη μάπα του κοινού, όπως τη δεκαετία του '70; Μήπως δεν έχουμε να κάνουμε με νεοπουριτανισμό, όπως συνήθως παραπονιέμαι, παρά με εκλέπτυνση των μέσων και με πιο γλαφυρές αναπαραστάσεις που απαιτούν να παιδευτείς και να σκεφτείς λιγάκι;

Πολύ φοβάμαι πως όχι. Αντί να κάνω κάποια εκτενή συζήτηση για την ευκολία με την οποία αναπαρίσταται η βία ως μέσο επίλυσης ατομικών διαφορών ή για τον άφατο κρετινισμό της λογοκρισίας που αποσκοπεί στο να μην προσβάλουμε ποτέ κανέναν (θέλετε λινκ εδώ; ορίστε) θα μιλήσω για μια ταινία προπαγάνδας.

Η ταινία Darkest Hour μπορεί να ειδωθεί ως ένα υπερμεγέθες βίντεο κλιπ κι αυτή, όχι μουσικό αλλά υποκριτικό: πρωταγωνιστεί ο Γκάρυ Όλντμαν, προβάλλεται ο Γκάρυ Όλντμαν και η ταινία είναι ο Γκάρυ Όλντμαν. Από αυτήν την άποψη βλέπεται ευχάριστα αν σας αρέσει ο Γκάρυ Όλντμαν.

Κατά τα άλλα πρόκειται για ταινία προπαγάνδας με σεναριακά ευρήματα, χαρακτήρες και πλάνα που θα ζήλευε ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός αν είχε καταφέρει να επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας: π.χ. ο Ηγέτης μιλάει με τον λαό στον Υπόγειο, αγκαλιάζει παιδάκια, ακούει τον σκυλάραπα (όπως θα τον σκεφτόταν κι ο ίδιος ο Τσώρτσιλ) και μετά πάει στο Ανώτατο Σοβιέτ, συγγνώμη, στη Βουλή των Κοινοτήτων για να σώσει την Πατρίδα και τον Κόσμο από τον ναζισμό. Στο μεταξύ έχει προηγηθεί η πατρική στήριξη του Βασιλέως Γεωργίου Στ' (ο οποίος δεν τραυλίζει) καθώς και η σκιαγράφηση του πόσο φθαρτός και ανθρώπινος ήταν ο Ουίνστον, ένας λίθος ον απέρριψαν οι οικοδομούντες που όμως μεσσιανικά τοποθετήθηκε εις κεφαλήν γωνίας. Με δυο λόγια: θα μπορούσε να είναι ταινία για τον Πατερούλη, αν είχε κινηματογραφιστές πια ο Πατερούλης να του φιλούν τη δεξιά, όμως είναι για τον ρατσιστή φονιά φίλο του.

Η ταινία δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις ποταπότερες ταινίες προπαγάνδας που έχουνε στήσει οι ολοκληρωτισμοί, καταφέρνει να γίνει χειρότερη και από εκείνο το ανεκδιήγητα αγιογραφικό πράμα, το The Queen. Όμως πόσο λίγοι το βλέπουνε πια αυτό: η ευπρέπεια και το να μην είσαι συνθηματολογικός και εξώφθαλμος και προπαγανδιστής έχει να κάνει πια μόνον με σκοπούς και κινήματα που ενοχλούν το δημοκρατικό και φιλελεύθερο καθεστώς και τον καπιταλισμό ως τρόπο ζωής μας -- στον οποίο μόνον πρέπει μπαρόκ δόξα και τρυφερή προπαγάνδα.