Από το θέατρο σκιών

Ο μέσος Έλληνας δεν υπάρχει. Το εδώ και τρία χρόνια κλωτσοσκούφι της επιχειρηματολογίας των οργανικών διανοούμενων είναι επινοημένο. Πρόκειται για έναν μέσο όρο, έναν τάχα τυπικό εκπρόσωπο, που συνοψίζει τις ιδιότητες και τα ελαττώματα του Καραγκιόζη, όπως στο σχεδόν αρχετυπικό κείμενο του Νίκου Δήμου. Και τέλος πάντων, όσοι βλέπουνε στον τύπο αυτό του μέσου Έλληνα τον Καραγκιόζη λησμονούν ότι ο Καραγκιόζης είναι δημιούργημα της ίδιας κοινωνίας που παράγει Χατζηαβάτες. Χατζηαβάτες που καρτερικά ανέχονται την επί τριετία καταστρατήγηση των θεσμών και την καταστολή των ελευθεριών, που υποκαθιστούν την αντίσταση με τη ρητορική της αγανάκτησης και με την απολιτίκ εκτονωτική μούντζα. Ή που δε λένε τίποτα και περιμένουν να περάσει η μπόρα.

Απέναντι στους Καραγκιόζηδες και στους Χατζηαβάτες, οι οργανικοί διανοούμενοι ορθώνουν περήφανα το όποιο ανάστημά τους και αρθρώνουν έναν άλλο λόγο εδώ και τρία-τέσσερα χρόνια. Όπως επισημαίνουν η Ε. Γιαννοπούλου και ο Θ. Τραμπούλης στο Unfollow Ιανουαρίου, διεκδίκησαν και κατοχύρωσαν προνομιακή θέση στον δημόσιο λόγο και σήμερα μιλούν από την αναγνωρίσιμη θέση του συγγραφέα -- αλλά και του δημοσιογράφου γνώμης. Οι οργανικοί διανοούμενοί μας είναι αυτοδημιούργητοι, δηλαδή εν πολλοίς αυτοδίδακτοι, οψιμαθείς ή και τα δύο, και ανδρώθηκαν στρατηγικά τοποθετημένοι στις σωστές παρέες. Παραμένουνε διανοητικά απείθαρχοι αλλά πομπώδεις και στριφνοί και φιγουρατζήδες στις σωστές αναλογίες. Σε αυτό το τελευταίο είναι πάντως πιο Ελληνάρες από τους Έλληνες, βρίσκονται πιο κοντά στον Καραγκιόζη παρά ο "άπλυτος αριστερός", ο "αιθεροβάμονας" ή ο "μπαρμπα-Μήτσος".

Αυτή η εκλεκτικιστικώς φιλοευρωπαϊκή γενιά, τα απόπαιδα του Διαφωτισμού και οι ανορθόγραφοι του Ορθολογισμού, μας λένε ότι για "εδώ που φτάσαμε" φταίει ο Καραγκιόζης (ο Χατζηαβάτης πάλι, όχι και τόσο πολύ). Για όλα. Φταίει η ιστορία του, φταίει κι η γεωγραφία του, φταίει η Ορθοδοξία ή η Δύση ή και οι δυο μαζί. Φταίει το δημοσιονομικά υπερτροφικό Κράτος (που παρατάιζε, λέει, τον Καραγκιόζη) και το πολιτικά ισχνό Κράτος (που δεν τον καρπαζώνει όσο πρέπει όταν ανομεί). Πάνω απ' όλους φταίει η μπανάλ Αριστερά, που παραχαϊδεύει τον Καραγκιόζη και δεν τον αφήνει να βάλει καμπούρα να βγούμε από την κρίση. Τέλος, φταίει ο φτωχός που δεν έμεινε όπου κι η μοίρα του.

Μιλώντας για τους φτωχούς, αφού οι φτωχοί δε μιλάνε συνήθως, ίσως μια μέρα βρεθεί κάποιος να γράψει την ιστορία του ελληνικού λαού, σαν αυτή που έγραψε ο Χάουαρντ Ζινν για το λαό των ΗΠΑ: από τη σκοπιά των φτωχών. Άραγε πώς θα φαίνονταν τα πράγματα από τη σκοπιά του φτωχού χωρικού που εξαρτάται από τα ρουσφέτια ή που μετανάστευσε για να μη λιμοκτονήσει, του φτωχού που παγιδεύτηκε σε πόλεμο, διχασμό και καταστροφή μεταξύ 1912 και 1922, αυτού που τον περιέλαβε η κατοχή και ο Εμφύλιος, που είτε μετανάστευσε είτε έζησε στην τραχειά Ελλάδα του '50 και του '60 σε συνθήκες σαν αυτές που ζουν οι ξένοι στην Ελλάδα σήμερα; Τι θα μαθαίναμε για τη βουβή ευμεγέθη μειοψηφία που έκανε δύο δουλειές για να επιβιώσει -- κι όχι για να "χτίσει εξοχικό", μια μειοψηφία αόρατη μεταξύ 1974 με 2010, αφού χάλαγε τη μόστρα του ευρωπαίου Καραμανλή, του σοσιαλιστικού ΠΑΣΟΚ, του απενοχοποιητικού Κλικ, του εκσυγχρονιστή Σημίτη, της Ισχυρής Ελλάδας; Ίσως αντί για αντικατοπτρισμούς μαζικής διαφθοράς, τεμπελιάς, ρεμούλας κτλ. να ακούγαμε τότε όσους δε μίλαγαν ποτέ, όσους δεν ακούγονταν ποτέ, παρά μόνο για να γίνουν αντικείμενα εκμετάλλευσης.

Ο μέσος Έλληνας δεν υπάρχει, είναι απλώς το είδωλο μιας κάστας και μιας ελίτ που ήθελε να αναρριχηθεί κι αναρριχήθηκε. Εν πολλοίς με κρατικά λεφτά, έστω και εμμέσως. Και τώρα που αναρριχήθηκε, κουνάει το δάχτυλο στους από κάτω, γιατί της μοιάζουνε Χατζηάβατες και Καραγκιόζηδες. Στην πραγματικότητα, όταν κοιτάζει κάτω, η ελίτ αυτή απλώς αντικρύζει το καθρέφτισμα της, αυτό του Ναρκίσσου.

Για τη στήλη 'Blogs in print' της Ελευθεροτυπίας της 2.II.2013

Η φωτογραφία (μόνον εδώ) είναι της murplejane.