Ragnarök

Την επιθυμία και τη φαντασίωση της συντέλειας δεν την επινόησαν οι χριστιανοί. Συντέλειες είχανε και οι μαζδαϊστές / ζωροαστριστές (το frashokereti), οι Βίκινγκ (το λυκόφως των θεών) και άλλοι πολλοί λαοί που τους είχε καθήσει ιερατείο στο σβέρκο και που ζούσανε το vivere pericolosamente, όπως εμείς ζούμε το αταξικό αμερικάνικο όνειρο από το '50 και μετά, και δεν το ξέρουμε, κι είναι κάτι σαν το Μάτριξ από το οποίο δε μας ξυπνάει κανείς άλλος παρά τα ίδια τα παιδιά του ονείρου αυτού, οι βοργίες κι οι ασσασσίνοι, ψευδώνυμα μα γνήσια τέκνα του Μίλτον Φρίντμαν και της Άυν Ραντ.

Βεβαίως οι χριστιανοί της έδωσαν της συντέλειας και κατάλαβε, στα χέρια τους από μια κάποια λύσις, μια κατάληξη για έναν κόσμο, έγινε τέλος και συντέλεια, αυτό που περιμένουν οι χριστιανοί: η μοιραία λύση που θα ξανάφερνε τον Μεσσία τους, αυτή τη φορά όχι να περπατάει στη σκόνη της Ιουδαίας και της Γαλιλαίας, παρά απαστράπτοντα, ένα όραμα φωτιάς και φωτός, δίκαιης οργής. Dies irae. Η χριστιανική συντέλεια δεν είναι μόνον το απόλυτο και τελικό ξεχαρβάλωμα, δεν είναι μόνο μια σειρά από κατακλυσμιαίες θεομηνίες και αλληλοεξοντώσεις, "ἡ ἡμέρα Κυρίου ὡς κλέπτης ἐν νυκτί, ἐν ᾖ οὐρανοὶ ῥοιζηδὸν παρελεύσονται, στοιχεῖα δὲ καυσούμενα λυθήσονται, καὶ γῆ καὶ τὰ ἐν αὐτῇ ἔργα κατακαήσεται". Η χριστιανική συντέλεια θέλει να αντικαταστήσει έναν κόσμο πόνου, αρρώστιας και αδικίας, έναν κόσμο παιδικής θνησιμότητας και φορομπηχτικών πολιτικών, με μία πόλη: τὴν ἁγίαν Ἰερουσαλὴμ καταβαίνουσαν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ ἔχουσαν τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ· [...] ἔχουσα τεῖχος μέγα καὶ ὑψηλόν, ἔχουσα πυλῶνας δώδεκα, καὶ ἐπὶ τοῖς πυλῶσιν ἀγγέλους δώδεκα, καὶ ὀνόματα ἐπιγεγραμμένα, ἅ ἐστιν ὀνόματα τῶν δώδεκα φυλῶν τῶν υἱῶν Ἰσραήλ. [...] καὶ ἡ πόλις τετράγωνος κεῖται, καὶ τὸ μῆκος αὐτῆς ἴσον καὶ τὸ πλάτος. καὶ ἐμέτρησε τὴν πόλιν τῷ καλάμῳ ἐπὶ σταδίους δώδεκα χιλιάδων· τὸ μῆκος καὶ τὸ πλάτος καὶ τὸ ὕψος αὐτῆς ἴσα ἐστί. [...] Καὶ ναὸν οὐκ εἶδον ἐν αὐτῇ· ὁ γὰρ Κύριος ὁ Θεὸς ὁ παντοκράτωρ ναὸς αὐτῆς ἐστι, καὶ τὸ ἀρνίον. καὶ ἡ πόλις οὐ χρείαν ἔχει τοῦ ἡλίου οὐδὲ τῆς σελήνης ἵνα φαίνωσιν αὐτῇ· ἡ γὰρ δόξα τοῦ Θεοῦ ἐφώτισεν αὐτήν, καὶ ὁ λύχνος αὐτῆς τὸ ἀρνίον. καὶ περιπατήσουσι τὰ ἔθνη διὰ τοῦ φωτὸς αὐτῆς, καὶ οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς φέρουσι τὴν δόξαν καὶ τὴν τιμὴν αὐτῶν εἰς αὐτήν, καὶ οἱ πυλῶνες αὐτῆς οὐ μὴ κλεισθῶσιν ἡμέρας· νὺξ γὰρ οὐκ ἔσται ἐκεῖ.

Οι γραφές λένε λοιπόν ότι θα καεί ο κόσμος και τα ελαφάκια του για να αντικατασταθεί από μια αυτόφωτη κυβική πόλη χτισμένη από πετράδια. Και ποιος σκοτίστηκε, για την πόλη του Θεού. Μα αυτό το πολεοδομικό τέρας συνοδεύεται από την υπόσχεση ότι "ἐξαλείψει ἀπ' αὐτῶν ὁ Θεὸς πᾶν δάκρυον ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, καὶ ὁ θάνατος οὐκ ἔσται ἔτι, οὔτε πένθος οὔτε κραυγὴ οὔτε πόνος οὐκ ἔσται ἔτι". Η συντέλεια των χριστιανών, είναι τελικά η ιστορία της ανθρωπότητας από τη Γεωργική Επανάσταση και μετά: καίγεται η ύπαιθρος και καταφεύγουμε στις πόλεις, που δεν έχουν ήλιο και φεγγάρι -- κάτι άλλο τις φωτίζει. Κι εκεί, λέει, θα είμαστε ευτυχισμένοι.

Από τον καιρό της Τσατάλ Χαγιούκ μέχρι το ένα εκατομμύριο Κούρδους στην Πόλη του 2013, από το υπερκούλ Μοχέντζο Ντάρο και το κατάκομψο Ακρωτήρι μέχρι την Κοσμόπολη της Νέας Υόρκης, ψάχνουμε στις πόλεις τη δική μας προσωπική συντέλεια: το σπάσιμο του κύκλου των εποχών, των ξηρασιών και των παγετών που μας λιμοκτονούν· αποζητούμε τα τείχη που θα κρατήσουν άγρια ζώα κι επιδρομείς απ' έξω. Κατά βάθος θέλουμε να νιώθουμε ότι μόνον αφανίζοντας τον κόσμο θα υπάρξουν και θα ζήσουν οι πόλεις. Άλλοτε πάλι ποθούμε να αφανίσουμε τις πόλεις που μας διέψευσαν, που μας φυλάκισαν και δεν εξάλειψαν το δάκρυ μας -- θυμηθείτε όλες τις ταινίες καταστροφής από το 1995 και μετά.

Η εποχή μας πάντως μας έδωσε πραγματικές προοπτικές για συντέλεια: τον πυρηνικό πόλεμο και τη μη αναστρέψιμη κλιματική καταστροφή. Μας έδωσε όμως, πάνω από όλα, τη βραδύκαυστη άλωση μέσω θεσμών και οικονομικών πολιτικών, πρώτα στον Τρίτο Κόσμο και τώρα και στο σπίτι σας, ένα Ragnarök με τα όλα του, αν και όχι ιδιαιτέρως θεαματικό και κατακλυσμιαίο: οι εικόνες της εισβολής των Τατάρων στο Αντρέι Ρουμπλιόφ με τη δημόσια φρίκη τους αντικαθίστανται από ιδιωτική φρίκη, από τη δική σου, μικρή συντέλεια: όχι πια σφαγές, αλλά αυτοκτονίες και ήμεροι θάνατοι στο σπίτι σας και σε διαλυμένα νοσοκομεία, όχι σφαγμένα βρέφη και λιωμένα κάτω από οπλές αλόγων, αλλά βρεφική θνησιμότητα, όχι σεισμοί και κατακλυσμοί παρά θερμοπληξίες και θάνατοι από το κρύο νέων μέσα σε χαρτόκουτα και παιδιών και γερόντων μέσα σε παγωμένα διαμερίσματα, όχι μαζικές σφαγές αλλά μαχαιρώματα στα σκοτεινά από ξυρισμένα κεφάλια, όχι βιασμοί στις πλατείες αλλά εκπόρνευση σε 'στούντιο' και με γάμους ανάγκης, όχι λιμοί με δρόμους στρωμένους πτώματα αλλά πείνα ιδιωτική και φωτισμένη από ιδιωτική τηλεόραση: μικρές συντέλειες μικρής κλιμακας, χωρίς πανικό και κραυγές. Ήσυχα. Οι Τάταροι και οι Ούνοι λέγονται πια ΜΑΤ και οι δαιμονικές ακρίδες της Αποκαλύψεως ελικόπτερα, τα άρματα των Κιμμερίων αύρες. Δε χρειάζονται προφητείες και αντίχριστοι, ψευδοπροφήτες, χαράγματα και τέρατα πολυκέφαλα κι εστεμμένα: όλα γίνονται εδώ και σαλπίζουν τη δική σου προσωπική συντέλεια.

Μόνον που απέναντι σε αυτή μπορούμε να αμυνθούμε. Ακόμα.