Ο Διάβολος εν Τουρκία

εν ω γαρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε και εν ω μέτρω μετρείτε μετρηθήσεται υμίν. τι δε βλέπεις το κάρφος το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου την δε εν τω σω οφθαλμώ δοκόν ου κατανοείς, ή πώς ερείς τω αδελφώ σου "άφες εκβάλω το κάρφος εκ του οφθαλμού σου" και ιδού η δοκός εν τω οφθαλμώ σου. υποκριτά, έκβαλε πρώτον εκ του οφθαλμού σου την δοκόν και τότε διαβλέψεις εκβαλείν το κάρφος εκ του οφθαλμού του αδελφού σου

Κατά Ματθαίον 7, 3-5

There are others who commit worse crimes, and it is convenient to focus on them, not those for which we are responsible and can therefore easily bring to an end.
[Υπάρχουν κι άλλοι που διαπράττουν χειρότερα εγκλήματα και είναι πολύ βολικό να ασχολούμαστε με αυτά παρά με εκείνα για τα οποία είμαστε εμείς υπεύθυνοι και άρα μπορούμε εύκολα να σταματήσουμε.]

Νόαμ Τσόμσκυ, Τρίτη Ετήσια Διάλεξη εις μνήμην Ντίνου Λεβέντη

Μου είπε κάποτε ένας πατριώτης Κύπριος γιατρός, ο οποίος ζει στη Θεσσαλονίκη εδώ και τριάντα χρόνια, πως αδυνατώ να κατανοήσω τις κυπριακές πραγματικότητες και ότι είμαι φιλότουρκος. Όσον αφορά τις "πραγματικότητες", εννοείται, πώς να τις κατανοήσω, κατανοούνται; Ακατανόητες είναι, εδώ τις ελληνικές πραγματικότητες δεν μπορώ να κατανοήσω. Όσο για το 'φιλότουρκος', φυσικά και δεν είμαι, αν και μάλλον είμαι Τούρκος, τουλάχιστον θα μπορούσα, δεν ξέρω: δεν έχω μελετήσει τους περί υπηκοότητας νόμους της γείτονος, ωστόσο υποπτεύομαι πως προστατεύουν αρκούντως τον τουρκισμό από ξένα σώματα όπως εγώ.

Πώς μπορεί στ' αλήθεια να είναι κανείς φιλότουρκος. Ακόμα και εάν ξεπερνούσε το πανευρωπαϊκό αντιτουρκικό αντανακλαστικό (τουλάχιστον από την πολιορκία της Βιέννης και ύστερα), ακόμα και εάν ξεπερνούσε τον αραβικό αντιτουρκισμό (μουσουλμάνοι της πλάκας -- ούτε αραβικά δεν ξέρουν), ακόμα και αν ξεπερνούσε τον οριενταλισμό που παίρνει και τους Τούρκους σβάρνα, ακόμα και εάν παρέκαμπτε την εικόνα του 'Αλλου, βρωμύλου, βάρβαρου, γλείφτη, κομπλεξικού Τούρκου την οποία επανειλημμένα ενσαρκώνει η κοινή μας κουλτούρα, από τον Σαίξπηρ και τον Θερβάντες έως το 'Τοπκαπί', το 'Αραράτ' και το 'Από τη Ρωσία με αγάπη', υποστασιάζοντας τα παραπάνω αντανακλαστικά, θα είχε κανείς σοβαρά πραγματικά προβλήματα στο να γίνει φιλότουρκος: τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων στην εν λόγω χώρα, το πολιτικό παράδοξο να υπερασπίζεται τον 'ευρωπαϊσμό' της ένα στυγνό στρατιωτικό κατεστημένο, τα ανά δεκαετία πραξικοπήματα που διοργανώνονται εκεί, το κουρδικό, τη γενοκτονία των Αρμενίων και την άρνηση να την αναγνωρίσουν, τη (μέχρι πρότινος) αποτελεσματικότερη διπλωματία του πλανήτη με ένα και μόνο δόγμα: παρελκυστική τακτική (αυτή έπαιζε πολύ επί Ψυχρού Πολέμου, τώρα απλώς εξοργίζει -- βλέπε και τα βάσανα των όψιμων ακολούθων της όπως κάποιος Τ. Παπαδόπουλος).

Προφανώς, η Ελλάδα είναι πολύ πιο 'πολιτισμένη' χώρα και θεωρώ κωμική οποιαδήποτε σύγκριση των δύο χωρών, σε όλα τα επίπεδα. Ας πούμε, θεωρώ τουλάχιστον ατυχή επιχειρήματα τύπου "άμα οι Τούρκοι (δηλ. μια χούφτα γκρίζοι καραγκιόζηδες) προπηλακίζουν τον Πατριάρχη γιατί εμείς (δηλ. το ελληνικό κράτος) να τους αφήνουμε (δηλ. τη μειονότητα) να εκλέγουν τον μουφτή τους;" Ωστόσο στην Τουρκία υπάρχει μια δυνατή φωνή αντίστασης εκ μέρους των διανοουμένων της, τους οποίους συνήθως περιμένει τουλάχιστον το κελλί για την παραμικρή αποκοτιά τους. Στην Τουρκία υπάρχει μια γενναία διανόηση που στηλιτεύει και επικρίνει τα κακώς κείμενα, η οποία τολμάει να μιλάει ακόμα και για τουρκικά εγκλήματα.

Αυτό που με προβλήματίζει είναι τι κάνουν οι διανοούμενοι στην Ελλάδα.

(Ο τίτλος της καταχώρισης είναι από ένα ξεχασμένο μυθιστόρημα του 19ου αιώνα, στο οποίο ένας από τους ήρωες έχει το όνομα 'Βάρθακας').

[Επίμετρο: 'Ο Διάβολος εν Τουρκία' του Στέφανου Ξένου βγήκε πρώτα στα αγγλικά το 1851 και μετά στα ελληνικά το 1862. Μιλάει για τη διαφθορά και γενικότερη αθλιότητα της σουλτανικής Πυλης και καμαρίλας -- νομίζω πως ενσωματώνει κι ένα λαβ στόρυ, δεν το έχω διαβάσει.]

Misc

Δε σκεφτόμαστε μόνο με γλώσσα.

Εικόνες
και ένα συναίσθημα σχεδόν ανέκφραστο:


και ακόμα ένα, διαφορετικό όμως:

και πολλές ιδέες για το πώς είναι ο κόσμος 'στην πραγματικότητα':


Εικόνες, αφηγήσεις και οι μουσικές τους:

και

"Progressively backwards"

στον Χοιροβοσκό που το ενέπνευσε

Όταν ήμουνα στο σχολείο, ήμουνα το πιο 'συντηρητικό' παιδί της τάξης πάνω από το όριο φυτουκλότητας / βλιτοσύνης: δεν κάπνιζα (μέσα ή έξω από τις τουαλέτες), δεν ήμουν ούτε κνίτης ούτε καν Ρήγας Φερραίος, δεν είχα κάνει φούντα, δεν είχα χρησιμοποιήσει κατάληψη για να το κάνω με τη Ρ. (η οποία ήρθε από την Τρίπολη, ανέτρεψε όλες τις γκομενικές ισορροπίες στο Λύκειο και εξαφανίστηκε μέσα σε αραχνοΰφαντα πέπλα και σύννεφα καπνού), δεν είχα πάει στο μπουρδέλο, δεν έπαιρνα τσόντες από το βίντεο κλαμπ, δεν ανήκα σε ναζιστική νεολαία παναθηναϊκών οπαδών -- η λίστα είναι μακρόσυρτη και μπανάλ διότι, όπως λέει κι ο Σκοτ Φιτζέραλντ στην πρώτη σελίδα του Γκάτσμπυ, "intimate revelations of young men [...] are usually plagiaristic and marred by obvious suppressions" ('οι εκμυστηρεύσεις των νεαρών είναι συνήθως προϊόντα λογοκλοπής και λεκιασμένες με προφανείς αποσιωπήσεις').

Δεκαετίες μετά, και ενώ η ευχή που μου τραγουδούσανε κάθε χρόνο 'με άσπρα μαλλιά' έχει πιάσει, είμαι πλέον ο πιο αβανγκάρντ, αριστερός, προοδευτικός και γενικά γουάου από τους συνομηλίκους μου πλην ενός (για να μην πω για τους συναδέλφους μου κι έχουμε και λιποθυμίες). Και πάλι δε θα απαριθμήσω τα κριτήρια όσων ισχυρίζονται κάτι τέτοιο, για να προστατέψω αθώους γύρω μου, όμως μου το λένε συχνά πυκνά, άλλοι με θαυμασμό, άλλοι με περιφρόνηση, άλλοι με απορία.

Άρα, είτε έχω στο μεταξύ πάθει κι εγώ μια δυναμική απελευθέρωση και ριζική χειραφέτηση, είτε η ελληνική κοινωνία τόσα χρόνια προχωρεί δυναμικά προς τα πίσω και δεξιά (ναι, εκεί πίσω από το ντουλάπι όπου φυλάμε τα προικιά, τη σημαία, τα χαρτιά του δανείου και τις πομπές μας).

Υποσημείωση

Έχει ειπωθεί πως η φιλοσοφία δεν είναι παρά μια μακροσκελής υποσημείωση στον Πλάτωνα. Διαφωνώ.

Ταυτόχρονα, καμμιά φορά σκέφτομαι πως το ελληνόφωνο μπλογκάρισμα, αυτός ο διαρκής παφλασμός που ρέει μέσα από τις σωληνώσεις του μόνιτορ, δεν είναι παρά υποσημειώσεις σε μια χούφτα μπλογκ. Επειδή αδυνατώ εντελώς να συνεισφέρω υποσημείωση στο κείμενο στο οποίο πραγματικά θέλω, θα συνεισφέρω μία για αυτό εδώ.

Τον Λεύκιο Ζαφειρίου (συγγραφέα του βιβλίου για τον Κάλβο που ενέπνευσε τον Κουκουζέλη) τον έχω γνωρίσει προσωπικά σε ένα πάρτυ. Ξαναβρεθήκαμε και χαιρετηθήκαμε δυο-τρεις φορέα ακόμα, σχεδόν στον δρόμο. Χαμηλόφωνος. Λιγομίλητος. Είναι φιλόλογος.

Σωστός πατριώτης: πάει και διδάσκει φιλολογικά στον Βορρά της Κύπρου, στα λιγοστά παιδιά των εγκλωβισμένων του Ριζοκαρπάσου, στην άλλη άκρη της ΕΕ, στο χωριό με τους χωροφύλακες που κοιτάνε βλοσυρά και στη φτώχεια.

Ο Ζαφειρίου μάλλον αντιπαθεί αθόρυβα τον Σολωμό, μου είπε πως τον θεωρεί υπερεκτιμημένο. Ο Κάλβος, ένα φτωχαδάκι χωρίς στον ήλιο μοίρα και χωρίς ιδιόκτητο φιλολογικό σαλόνι για να διαβάζει τα σπαράγματά του, ένας 'ηττημένος' καρμπονάρος, έμεινε στη σκιά του Κόντε Νιόνιου. Αν και έχετε καταλάβει τι είναι ο Κόντες για μένα, σιώπησα για να μην τον ενοχλήσω, άλλωστε είχα περισσότερα να μάθω από αυτόν για τον Κάλβο παρά εκείνος για τα γούστα μου. Για τέτοιον άνθρωπο μιλάμε: αποτραβηγμένο, ίσως κάπως αλλόκοτο: καλβικό μάλλον.

Αφού μίλησα μαζί του σκέφτηκα πως έχουμε πήξει ('χτικιάσει', θα έλεγε ο Σεφέρης) στους μιμητές του Σολωμού, κακοχυμένους λουκουμάδες εμαγιέ μεγαλείου, και μάς λείπουν οι Κάλβοι -- ή κάπως έτσι, τέλος πάντων. Μπορεί και ναι, μπορεί και όχι. Δεν ξέρω.