Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2011

Μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί παρακληθήσονται

στον Ν.Ξ., απόψε

Όχι νεκρολογία
Έφτασα νωρίς το πρωί για το μνημόσυνο, είχα χρόνο να σκεφτώ και να αντιδράσω. Περνούσα μέσα από την Κυψέλη της αγάπης: οδός Σπετσών, πλατεία Κυψέλης, οδός Κύπρου. Ο εκλιπών ήταν άνθρωπος παλαιού τύπου, προοδευτικός και ανοιχτόμυαλος με έναν τρόπο που δεν μπορούμε πια να κουβεντιάσουμε καν. Παντρεμένος 60 χρόνια, αγαπημένος με τη γυναίκα του με έναν τρόπο που δεν μπορούμε να εντάξουμε πια στα στεγνά και στεγανά μας μέτρα, στον μονολιθισμό του καθωσπρέπει μας. Η κόρη του ήταν ο πρώτος μου έρωτας, όσο μπορεί να πει κανείς έρωτα τον απεριόριστο θαυμασμό και προσκόλληση ενός γητεμένου εντεκάχρονου για μια γυναίκα όμορφη, ευφυή, ψαγμένη και είκοσι χρόνια μεγαλύτερή του. Ο εκλιπών την έχασε με τον πιο σπαρακτικό τρόπο που μπορεί να φοβηθεί κανείς και έζησε άλλα 25 χρόνια δυνατός από πείσμα και αγέρωχος σαν πρωτότοκος, αλλά με μια τεράστια τρυπα να χάσκει μέσα του, μια τρύπα που φρόντιζε να στολίζει με κομψές γραβάτες.

Οι πενθούντες
Στα σαράντα του λοιπόν κοιτούσα τους πενθούντες. Συνήθως οι πενθούντες με κάνουν να δακρύσω. Κοιτούσα λ.χ. τη γυναίκα του εκλιπόντος το πρωί. Τι πράγμα, να χάσεις έναν άνθρωπο με τον οποίο έζησες πρόθυμα 60 χρόνια. Η γυναίκα του με έχει σαν τον γιο που δεν έχει. Αφού πέθανε ο άντρας της, με πήρε στην κουζίνα, καθήσαμε μαζί. Μου έσφιξε το χέρι. Μου μίλησε για τις τελευταίες μέρες του. Κάποια στιγμή σταμάτησε και μου είπε: Πάει ο θείος σου, έγινε παραμύθι. Και μετά συνέχισε να αφηγείται.
Οι Μακαρισμοί είναι τόσο σωματικό κήρυγμα, τόσο γήινο, τόσο ταπεινό, τόσο ανθρώπινο που κομπλάρει ερμηνευτές και θεολόγους επί 20 αιώνες. Θυμάμαι ταρζανικές ερμηνείες του Μακάριοι οι πενθούντες ότι αυτοί παρακληθήσονται. Ότι και καλά οι πενθούντες δεν είναι όλοι μας όσοι χάσαμε και θα χάσουμε τους αγαπημένους μας, αλλά -- ξέρω γω -- οι μάρτυρες του Χριστού, οι μοναχοί, όσοι πολεμήθηκαν στο όνομά Του κτλ. Ντάξει, δεν ξέρω. Νιώθω πάντως ότι αν οι Μακαρισμοί δεν είναι κουβέντες ενός ραββίνου μιας εποχής τουρλού σαν τη δική μας (όταν η γνώση καθιζάνει, η ελευθερία γίνεται προσχηματική ηρωδιάδα και η ανθρώπινη ζωή και το ανθρώπινο σώμα κόβονται οικόπεδα και κηδεμονεύονται από τους πλειοδότες) αλλά, ξέρω γω, ο λόγος του Θεού, τότε Μακάριοι οι πενθούντες σημαίνει "μακάριοι όσοι πενθούν".

Οι διανοούμενοι και το πένθος
Θεολογώ; Ποτέ και με τίποτα. Αλλού το πάω. Οι διανοούμενοι, και δεν εννοώ οργανικούς διανοούμενος αλλά όσους εξετάζουν τον βίο, όσους παράγουν υπεραξία σκέψης, έχουνε μεθοδικά κι επίπονα καταφέρει να επεκτείνουν εντυπωσιακά τα όρια της φούσκας τους, του υποσύνολου του κόσμου που ερμηνεύουν, πάνω στο οποίο τα εργαλεία τους μπορούνε να βγάλουνε δουλειά. Έχουν ακόμα καταφέρει να αγκαλιάσουν "τον πούστη, την πουτάνα και τον κλέφτη", έστω πατερναλιστικά, έστω προσχηματικά, έστω συμβολικά. Αυτό που δεν μπορούν να κουμαντάρουν είναι η αρρώστια και το πένθος. Εκεί η παρηγοριά είναι στα χέρια Αυτού που επικαλείται ο Ραββουνί. Εκεί, στην καλυτερη περίπτωση, είμαστε ακόμα στους Στωικούς και στον Επίκουρο (τέλος πάντων). Εκεί ο λόγος είναι η αμηχανία. Η μεγάλη αμηχανία.

Η Μεγάλη Αμηχανία
Η Μεγάλη Αμηχανία μάς πάει. Είναι η Αμηχανία της εποχής: μια φουρνιά δογματικών και ιδεολόγων αφανίζουν τον πλούτο του κόσμου, συσσωρεύοντάς τον υπό το μόδιον, όπως προηγούμενες φουρνιές σφαγίασαν λαούς ολόκληρους. Όσοι το αντιλαμβάνονται είναι αμήχανοι. Είναι αμήχανοι γιατί ίσως είναι διανοούμενοι. Είναι αμήχανοι επειδή, ως διανοούμενοι, δε γνωρίζουν πώς πραγματικά ζουν όσοι γίνονται πραγματικά φτωχοί. Είμαστε (για να μην το παίζω ότι είμαι απόξω) αμήχανοι επειδή βλέπουμε αριθμούς και συλλογικές τάσεις και στάσεις και μάζες και κινήματα και πολιτικές και τους μηχανισμούς της ιστορίας και τις δυναμικές της κοινωνίας αλλά όχι τις εκατομμύρια ατομικότητες, τη μεγάλη συλλογικότητα, που δεν μπορεί να πάψει να μιλάει για τα λεφτά, όπως δεν μπορεί ο στερημένος να πάψει να μιλάει για έρωτα. Και χειρότερα, πολύ χειρότερα: φτύστε αυτή την ανοησία, τη φενάκη του παραλληλισμού, τη μεθοδολογική φαρμακεία της μεταφοράς: "μπορεί να πάψει να μιλάει για τα λεφτά, όπως δεν μπορεί ο στερημένος να πάψει να μιλάει για έρωτα". Μαλακίες. Αυτό που ζουν οι άνθρωποι τους οποίους δημοσιονομικές πολιτικές, το διεθνές εμπόριο και η βαρβαρότητα του κεφαλαίου (όπως η αγριότητα των ιδεολογιών κατά τον εικοστό αιώνα) αφανίζουν αγεληδόν δεν το καταλαβαίνεις εσύ που με διαβάζεις στην οθόνη σου, ούτε εγώ που το γράφω στη δικιά μου. Καταστρέφονται ζωές, κανονικά. Άνθρωποι πεθαίνουν και θα πεθάνουν. Οι αδύναμοι θα εξαχρειωθούν. Αυτό είναι πένθος. Αυτό είναι πόνος, εξαθλίωση (γιατί ο πόνος εξαθλιώνει), αυτό είναι πένθος. Τα υπόλοιπα είναι φτενές ρητορείες. Όπως και αυτή η μαλακία που γράφω τώρα.

Το πενθος των άλλων
Η Μεγάλη Αμηχανία, η μεγάλη αντάρα, θα σηκωθεί όταν νιώσουμε το πένθος των άλλων. Γιατί οι πενθούντες είναι εξορισμού τσακισμένοι στη μέση και βουβοί.

GatheRate

17 σχόλια:

  1. Το πένθος ταιριάζει στο Σραόσα.

    [συλληπητήρια λένε σε τέτοιες περιστάσεις, είναι μια έκφραση που σιχαίνομαι όμως για την υποκρισία της]

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Κατάλαβα, ήταν Ο Θείος που μου 'χες πει... Καλοτάξιδοι όλοι τους...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Το πένθος δεν είναι συναίσθημα, είναι μια κατάσταση, βρίσκομαι σε πένθος δηλώνει αυτή τη «φάση» της ζωής (δεν μου αρέσει ο όρος αλλά δεν μου έρχεται κάτι άλλο αυτή τη στιγμή) που το μέσα μου έχει πλημμυρήσει από το αίσθημα της απώλειας, της μεγαλύτερης απώλειας, αυτής του θανάτου. Είναι μια κατάσταση ισόβια, αφού ισόβια –τουλάχιστον- είναι και η απώλεια και τη γνωρίζεις μόνο όταν τη βιώσεις, όταν είσαι βουτηγμένος μέσα της και αυτή έχει «κατακτήσει» (άλλος ένας όρος που δεν μου πολύ-κολλάει) ένα κομμάτι σου που πλέον της ανήκει. Πενθώντας, θυμάμαι. Ή κάτι τέτοιο, ελπίζω να καταλαβαίνεις τι εννοώ. Να είσαι καλά λοιπόν θα πω, να θυμάσαι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. ναι, "δεν", απ' έξω δεν, το "αυτό" είναι δυσδιάκριτο και αχνό, όσο και να σε πλακώνει. έχεις πάντα την ανακούφιση του οτι μπορείς να βγεις έξω απο το πλάνο χωρίς να σε πάρει είδηση κανείς και σου πει επιτακτικά "έλα μέσα γρήγορα"

    ΚΚΜ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. @karagiozaki, κκμ: Ναι, τι να προσθέσω...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. το πένθος και η θλίψη ανοίγει κανάλια μέσα μας, όταν δεν μετατρέπεται σε πίκρα και θυμό - κανάλια που μας καθιστούν ικανούς να πλησιάζουμε τους συνανθρώπους μας καρδιά με καρδιά, ξεχνώντας τα νούμερα και τα των διανοουμένων...
    πάλι καλά που υπάρχει και το πένθος στη ζωή μας, δηλαδή, λέω εγώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Στη παράγραφο της Μεγάλης Αμηχανίας, έχεις κάτι από Narcissistic Personality Disorder, αλλά και Σύνδρομο Τουρέτ που σου βγαίνει σε βρίσιμο, χωρίς βέβαια να βρίζεις ιδιαίτερα. Εάν αυτή είναι η "γραπτή" εκδοχή του πένθους, τότε ίσως πρέπει να πας την αυτοκριτική κι ένα βήμα παραπέρα... Τι είν' το πένθος εάν δεν καταλαβαίνεις ...κάτι στο τέλος της "φάσης" του, που λέει και το karagiozaki παραπάνω;

    Εκτός κι αν κατάλαβες ..."Αυτό"... που "δεν" καταλαβαίνουμε... Τις ρητορείες sraosha, μέχρι κι ο Πλάτωνας τις μισούσε. Το Πένθος ακόμη κανείς... (Δεν πρόκειται για κριτική αυτό, μπορεί να 'ναι μία έξτρα ρητορεία)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Λέω ότι το πένθος του ανθρώπου που αφανίζεται χωρίς να φταίει αλλά και χωρίς να τον έχει χτυπήσει φυσική καταστροφή (παρά επειδή έτσι δουλεύει η μηχανή του Χρήματος ή πείτε-το-όπως-θέλετε) δεν μπορώ να το κατανοήσω ούτε εγώ αλλά ούτε και κανένας από όλους εμάς τους σχετικα προνομιούχους που έχουμε σπίτι, φαΐ, υπολογιστή.

    Η παράγραφος που σχολιάζετε λοιπόν δεν είναι "η γραπτή εκδoχή του πένθους". Ίσα-ίσα αποτελεί ομολογία ότι π.χ. μιλάμε για τον ρόλο της αριστεράς, μιλάμε εξ ονόματος εκείνων που αφανίζονται (αυτά είναι τα "υπόλοιπα"), των οποίων όμως το πένθος ΔΕΝ νιώθουμε, ΔΕΝ κατανοούμε.

    Σχετικά με το "πένθος" η αίσθησή μου ξεκίνησε από εδώ.

    Δε μιλάμε για πραγματική φτώχεια, δε μιλάμε για τον εξευτελισμό της φτώχειας, δε μιλάμε να κλαις στον καμπινέ γιατί δεν έχεις να πάρεις δώρα στα παιδιά σου, δε μιλάμε για μενού ζυμαρικών 3 φορές τη βδομάδα, δε μιλάμε για αυτά που έρχονται για τους πολλούς και που οι περισσότεροι που διαβάζουν αυτά που λέω θα περάσουν ξώφαλτσα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. @Ξωτικό: Αυτό που λέτε είναι η αρχή αυτού του πράγματος που έγραψα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Μπατζανάκη,
    κι όμως ο λόγος σου αυτός ο αδύναμος να περιλάβει τον πόνο των άλλων είναι και μακάριος και παρακλητικός

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Εγώ πάλι χάρηκα που έδωσες σημεία ζωής.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Κι εμείς εδώ δίνουμε συγχαρητήρια ο ένας στον άλλο για τα θαυμάσια κειμενά μας...
    Μου φαίνεται μεγάλη βλακεία να σου πω "πολύ ωραίο κείμενο", αλλά πάλι, κάτι θέλω να σου πω, να σε αγκαλιάσω για την ακρίβεια, που σκέφτεσαι έτσι, αλλά από δω μέσα δεν υπάρχουν άλλες επιλογές παρά τα πολλά λόγια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Κι εμείς εδώ δίνουμε συγχαρητήρια ο ένας στον άλλο για τα θαυμάσια κειμενά μας..

    Ακριβώς... :-)

    Ευχαριστώ και για τα υπόλοιπα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Χμ.. παρεξηγήθηκα και φταίω κιόλας διαβάζοντας ξανά το παραπάνω σχόλιο. Κατάλαβα ότι αυτό εννοείς παραπάνω. Λέγοντας «γραπτή» εκδοχή του πένθους που, ναι, δεν κατανοούμε ουσιαστικά συμφωνούσα σ’ όσα έγραψες. Τα εισαγωγικά τα έβαλα γιατί όντως, δεν κατανοούμε το εν λόγω πένθος, και για αυτοκριτική μιλάω γι’ αυτόν τον λόγο ακριβώς.

    Γράφοντας «το Πένθος κανείς δε το μίσησε ακόμα» δε, εννούσα ότι δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο της «εν ονόματι» ιδεολογίας. Μιλάμε, όπως λες για τους αριστερούς, χρησιμοποιούμε τον Μαρξ, το «τα παιδιά στην Αφρική που πεινάνε» (sic) κ.α. χωρίς όντως να συμπάσχουμε, αλλά επειδή θα θέλαμε («σωστό») να συμπάσχουμε (το προστάζει ο ακαθόριστος «Πολιτισμός» του σήμερα άλλωστε...).

    Εγώ θα όριζα ως το επικίνδυνο της κατάστασης το γεγονός ότι ο «Πολιτισμός» προστάζει το σωστό με τον ίδιο τρόπο που και Οργανισμοί όπως το ΕΣΡ κόβει video clips αφαιρώντας από πάνω σου την προσωπική ευθύνη αφού βέβαια πρώτα σου ‘χει τριπήσει το μυαλό με χιλιάδες άχρηστα στερεότυπα... Anyway…

    Και συμπληρώνω κλέβοντας - κι εμείς εδώ δίνουμε συγχαρητήρια ο ένας στον άλλον για τα θαυμάσια κείμενά μας...

    ΑπάντησηΔιαγραφή