ή OR και XOR, για τους κομπιουτεράδες
Στο Trainspotting, μια από τις αγαπημένες μου ταινίες, ακούγεται και η γνωστή ατάκα "I chose not to choose life: I chose something else." -- την πρέζα εννοεί, βεβαίως. Την ατάκα τη διασκεύασα για σλόγκαν μου στο τουίτερ: I chose not to choose. I chose something else. Εγώ δεν εννοώ την ηρωίνη, είμαι πολύ φοβιτσιάρης και καλόπαιδο για τέτοια.
Οι επιλογή βρίσκεται στην καρδιά του τρόπου που σκεφτόμαστε, όχι μόνον στον δυτικό κόσμο. Είναι πηγή άγχους και περηφάνειας. Στοχαζόμαστε βάσει επιλογών και σχετικά με τις επιλογές μας. Τις επιλογές τις διατυπώνουμε συνήθως ως αποκλειστικές διαζεύξεις: είτε... είτε: ή παπάς παπάς ή ζευγάς ζευγάς, έρχετ' η στιγμή ν' αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θ' αφήσεις, ή με τις κουκούλες ή με τις γραβάτες. Με άλλα λόγια: έχεις δύο επιλογές, διαλέγεις μία και μόνο μία.
Αυτή είναι η αποκλειστική διάζευξη: το aut, η πύλη XOR.
Η Λογική όμως μας προσφέρει ακόμα μία μορφή διάζευξης, τη λεγόμενη απλή διάζευξη: το vel, την πύλη OR. Και μάλιστα η απλή αυτή διάζευξη εκφράζει μια λογική σχέση θεμελιωδέστερη από την αποκλειστική διάζευξη. Η απλή διάζευξη σού λέει ή με τον αστυφύλαξ, ή με τον χωροφύλαξ ή και με τους δύο. Όταν έχεις απλή διάζευξη έχεις τρεις επιλογές: διαλέγεις τη μία, την άλλη ή και τις δύο. Ωστόσο, πρέπει να διαλέξεις τουλάχιστον μία.
Δηλαδή γιατί το έγραψα αυτό τώρα, για να σας πω να έχετε και τον Μήτσο και τον Τάκη, να βλέπετε και την Κική και την Κοκό; Όχι: τον τομέα αισθηματικαί συμβουλαί τον έχουμε καλύψει αλλού. Απλώς θέλω να διατυπώσω κάπως πιο τυπικά, πιο κομψά και φορμαλιστικά μία διάθεση σαν πείσμα που με συνοδεύει από παιδί, πρόκειται για μια διάθεση που είναι από τα λίγα πράγματα που έχουνε μείνει σταθερά και επίμονα μέσα μου: όταν σου ζητάνε να διαλέξεις, ακόμα και αν δεν πρόκειται για ψευδοδίλημμα, να θυμάσαι ότι δεν είσαι υποχρεωμένος να διαλέξεις τη μία πλευρά, τη μία όψη, τη μία μέθοδο απορρίπτοντας ταυτόχρονα την άλλη.
Η ζωή είναι γεμάτη vel που θέλουμε να θεωρούμε aut, γιατί είναι πιο εύκολα έτσι, πιο βολικά.
Ενδεχομένως κάποτε να πρέπει να κάνουμε αποκλειστικές επιλογές τακτικού χαρακτήρα και είναι μάλλον αναπόφευκτο, ιδίως στο πεδίο του πολιτικού. Όμως, ακόμα και τότε, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι στα είτε... είτε που μας επιβάλλουν εμείς μπορούμε σε επίπεδο αντίληψης, κατανόησης, ευαισθησίας να αντιτάξουμε το δικό μας ή και: μαζί με το aut της πράξης να έχουμε το vel της σκέψης.
Κατά τ' άλλα, να θυμάστε ότι τα περισσότερα είτε... είτε είναι συνήθως εκ του πονηρού και συνηθέστερα καπέλο που μας φοράει κάποια εξουσιούλα ή αυθεντιούλα.
Στο Trainspotting, μια από τις αγαπημένες μου ταινίες, ακούγεται και η γνωστή ατάκα "I chose not to choose life: I chose something else." -- την πρέζα εννοεί, βεβαίως. Την ατάκα τη διασκεύασα για σλόγκαν μου στο τουίτερ: I chose not to choose. I chose something else. Εγώ δεν εννοώ την ηρωίνη, είμαι πολύ φοβιτσιάρης και καλόπαιδο για τέτοια.
Οι επιλογή βρίσκεται στην καρδιά του τρόπου που σκεφτόμαστε, όχι μόνον στον δυτικό κόσμο. Είναι πηγή άγχους και περηφάνειας. Στοχαζόμαστε βάσει επιλογών και σχετικά με τις επιλογές μας. Τις επιλογές τις διατυπώνουμε συνήθως ως αποκλειστικές διαζεύξεις: είτε... είτε: ή παπάς παπάς ή ζευγάς ζευγάς, έρχετ' η στιγμή ν' αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θ' αφήσεις, ή με τις κουκούλες ή με τις γραβάτες. Με άλλα λόγια: έχεις δύο επιλογές, διαλέγεις μία και μόνο μία.
Αυτή είναι η αποκλειστική διάζευξη: το aut, η πύλη XOR.
Η Λογική όμως μας προσφέρει ακόμα μία μορφή διάζευξης, τη λεγόμενη απλή διάζευξη: το vel, την πύλη OR. Και μάλιστα η απλή αυτή διάζευξη εκφράζει μια λογική σχέση θεμελιωδέστερη από την αποκλειστική διάζευξη. Η απλή διάζευξη σού λέει ή με τον αστυφύλαξ, ή με τον χωροφύλαξ ή και με τους δύο. Όταν έχεις απλή διάζευξη έχεις τρεις επιλογές: διαλέγεις τη μία, την άλλη ή και τις δύο. Ωστόσο, πρέπει να διαλέξεις τουλάχιστον μία.
Δηλαδή γιατί το έγραψα αυτό τώρα, για να σας πω να έχετε και τον Μήτσο και τον Τάκη, να βλέπετε και την Κική και την Κοκό; Όχι: τον τομέα αισθηματικαί συμβουλαί τον έχουμε καλύψει αλλού. Απλώς θέλω να διατυπώσω κάπως πιο τυπικά, πιο κομψά και φορμαλιστικά μία διάθεση σαν πείσμα που με συνοδεύει από παιδί, πρόκειται για μια διάθεση που είναι από τα λίγα πράγματα που έχουνε μείνει σταθερά και επίμονα μέσα μου: όταν σου ζητάνε να διαλέξεις, ακόμα και αν δεν πρόκειται για ψευδοδίλημμα, να θυμάσαι ότι δεν είσαι υποχρεωμένος να διαλέξεις τη μία πλευρά, τη μία όψη, τη μία μέθοδο απορρίπτοντας ταυτόχρονα την άλλη.
Η ζωή είναι γεμάτη vel που θέλουμε να θεωρούμε aut, γιατί είναι πιο εύκολα έτσι, πιο βολικά.
Ενδεχομένως κάποτε να πρέπει να κάνουμε αποκλειστικές επιλογές τακτικού χαρακτήρα και είναι μάλλον αναπόφευκτο, ιδίως στο πεδίο του πολιτικού. Όμως, ακόμα και τότε, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι στα είτε... είτε που μας επιβάλλουν εμείς μπορούμε σε επίπεδο αντίληψης, κατανόησης, ευαισθησίας να αντιτάξουμε το δικό μας ή και: μαζί με το aut της πράξης να έχουμε το vel της σκέψης.
Κατά τ' άλλα, να θυμάστε ότι τα περισσότερα είτε... είτε είναι συνήθως εκ του πονηρού και συνηθέστερα καπέλο που μας φοράει κάποια εξουσιούλα ή αυθεντιούλα.
Στο 'χω πει να διαβάσεις το Κουτσό, όχι; Κεφάλαιο 73, παραθέτω:
ΑπάντησηΔιαγραφή«...το ναι χωρίς το όχι, χωρίς το ναι, η μέρα χωρίς το Μανιχαίο, χωρίς τον Ορμούζ ή τον Αριμάν, μια για πάντα, και εν ειρήνη --και σώνει.»
Καλά ρε θείο, θα πάρει κι ο Κορτάσαρ σειρά, στο κομοδίνο μου το έχω το Κουτσό και το κοιτάω...
ΔιαγραφήΚαι φαντάσου, ξέχασα να βάλω το διαζευκτικό σε πλάγια: «χωρίς τον Ορμούζ ή τον Αριμάν»
Διαγραφή:-)
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο διάβασα αρκετές φορές, μια διάχυτη διαφωνία μπροστά μου κάθε φορά, αδύνατον να εντοπίσω το σημείο που την ξυπνούσε· ίσως κλώτσησα με το κείμενο της Niemands. (Πάντα κλωτσάω όταν διαβάζω στην ίδια γραμμή ΧΑ και οποιοδήποτε άλλο πολιτικό κόμμα αλλά μάλλον το σχόλιο αυτό έπρεπε να τ' αφήσω στο κονάκι της. ) Ίσως και να μην έφταιγε μόνο αυτό, η δική μου σχέση με τις επιλογές μάλλον είναι πιο αδρή, λιγότερο βασανισμένη από τη δική σου. Και ενώ συμφωνώ απολύτως με τη κατακλείδα, δεν μπορώ να μη σημειώσω ότι γενικότερα, το I choose not to choose χτυπάει στο μυαλό μου το καμπανάκι της ουδετερότητας κι ας μην είναι απαραίτητα. Ίσως επειδή οι πιο σαφείς επιλογές που έχω δει έγιναν από ανθρώπους που επέλεξαν να μην επιλέξουν, ακριβώς τη στιγμή που διάλεγαν να μην επιλέξουν.
ΑπάντησηΔιαγραφή