Οι Μικροί Απόλογοι

I.
Υπάρχει κάτι που δεν είναι αυτό που νομίζεις. Υπάρχει κάτι κρυμμένο από τη ματιά σου και που μισοφανερώνεται σε άλλους σαν τη στρεβλή αντανάκλαση παγόβουνου που διαθλασμένη καθρεφτίζεται ανάποδα στην επιφάνειά σου. Υπάρχει κάτι άλλο που λέγεται "κατά βάθος" και είναι εσύ και εσύ είσαι αυτό το "κατά βάθος", αυτό είσαι εσύ και όχι όσα λες πως νομίζεις ότι είσαι.

Αλλά οι άνθρωποι δεν είμαστε παγόβουνα υποκύανου πάγου να πλέουμε σιωπηλά μέχρι να μας καταπιεί γλύφοντάς μας το αλμυρό νερό, να αστράφτουμε σαν πλωτά νησιά άλατος στον ήλιο. Είμαστε κάτι άλλο. Είμαστε καλειδοσκοπικά και πολύεδρα κρύσταλλα που μετεωρίζονται στον αιθέρα, μέχρι να μας κάνει θρύψαλα ο κάθε θάνατος, η βολίδα που θα έρθει λαμπρή από το νεκρό και αχανές διάστημα με τη στιγμιαία φλόγα της. Κι αυτό που φαίνεται, η επιφάνεια, είναι αυτή που είναι γιατί το βάθος μας είναι έτσι και όχι αλλιώς. Γιατί η γωνία μεταξύ των επιφανειών μας και η γωνία πρόσπτωσης του φωτός μάς φωτίζει από μέσα προς τα έξω και μας ερμηνεύει από έξω προς τα μέσα. Κι είμαστε τα καλειδοσκόπια που είμαστε τότε και όχι πριν (και μάλλον όχι μετά), τα πολύεδρα κρύσταλλα που μετεωρίζονται στον αιθέρα. Κρύσταλλα που οι όψεις τους μοιάζουν απ΄' έξω σαν μια ασύμμετρη επιφάνεια όλο ιριδισμούς και χρώματα φευγαλέα.

ΙΙ.
Η πιο γνήσια πηγή της πολιτικής είναι η αγωνία για ζωή, η ενσυναισθητική ανάγκη να μην παραμένει η ζωή και η χαρά της ζωής κτήμα λίγων. Από αυτήν την άποψη, το pursuit of happiness της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ συμπυκνώνει μια αλήθεια που ξεπερνάει τις τελικά μίζερες προθέσεις των συντακτών της.

III.
Το 2010 ήρθε πριν το 2001: όταν ήμουν δέκα χρονών, μια φίλη της μάνας μου μου έφερε δώρο το 2010 του Άρθουρ Κλαρκ. Το διάβασα λίγο μετά. Θυμάμαι ότι μου έκαναν εντύπωση τρία πράγματα: η τροχιακή πυρηνική κεφαλή του Βατικανού (όπως σας το λέω), ότι ο Δίας μετατρέπεται σε έναν μικρό ήλιο στο τέλος του βιβλίου με το όνομα Εωσφόρος και το σημείο Λαγκράνζ.

Το σημείο Λαγκράνζ είναι το σημείο μεταξύ δύο μεγάλων σωμάτων όπου η βαρύτητά τους αλληλοεξουδετερώνεται. Ένα τρίτο και πολύ μικρότερο σώμα που βρίσκεται σε σημείο Λαγκράνζ είναι δεμένο σε σταθερή τροχιά σε σχέση με τα δύο μεγάλα σώματα. Το σημείο Λαγκράνζ δεν είναι διαλεκτικό, είναι κάτι πέρα και από τη διαλεκτική.

IV.
Το νόημα του κουλ σχεδόν ανάγεται εξολοκλήρου στην αγωνία για πρωτοτυπία. Και μάλιστα για πρωτοτυπία ουσίας, που δεν υπάρχει, αφού τα όρια της ανθρώπινας εμπειρίας είναι περιγεγραμμένα από την ανθρώπινη φύση (περιγεγραμμένα, όχι περιορισμένα). Το κουλ θέλει να μας πείσει ότι φέρνει το καινούργιο καινούργιο, το "ολοκαίνουργιο", είτε πρόκειται για τατουαζοθύελλα που σε κάνει σαν εμπριμέ ταπετσαρία, είτε για παντελόνια καμπάνα, είτε για μαύρα κραγιόν.

Από αυτή την άποψη, το μόνο πραγματικά κουλ είναι ό,τι προέρχεται από τεχνικά και τεχνολογικά επιτεύγματα, εκεί ακριβώς όπου δημιουργούνται εκ του μηδενός καινούργια πράγματα: το πρώτο σπίτι με στέγη ή ο σιδηρόδρομος ήτανε κουλ, το ραδιόφωνο, το νάυλον και το αεροπορικό ταξίδι επίσης. Και αυτά για όσο είναι πραγματικά καινούργια. Πάντως τα ντυσίματα, τα μουσικά στυλ, οι συμπεριφορές (ιδίως αυτές!) ποτέ δεν θα μπορέσουν να είναι αληθινά κουλ, μόνο μόδες.

V.

Η μακροημέρευση και δημοφιλία κάποιων ψυχαναλυτικών προσεγγίσεων οφείλεται στο ότι τελικά οτιδήποτε μπορεί να εκληφθεί ως σεξουαλικό υπονοούμενο.

VI.
Είναι τέχνη να μην νομίζεις ότι έχεις πάντα δίκιο. Όχι αρετή, τέχνη. Πρέπει πρώτα να κατανοήσεις ότι η απόλυτη συνέπεια υπάρχει μόνο στο έργο σκοτεινών Γερμανών ή, έστω, ότι επιτυγχάνεται με τεράστιο κόστος: το κόστος αυτό είναι η αποκόλληση από την εμπειρία, αποκόλληση όχι ως αφαίρεση (γιατί καμμιά ερμηνεία δεν είναι εφικτή χωρίς αφαίρεση), παρά ως εγκλωβισμός στο κομψό και συνεπές σύστημα που έχεις χτίσει. Δεύτερον, πρέπει να κοιτάζεις λίγο τα πράγματα από τη σκοπιά που δεν είναι η δική σου (όχι απαραίτητα από την "αντίθετη" σκοπιά: μανιχαϊστικές αντιθέσεις υπάρχουν κυρίως στην ανθρώπινη νόηση και όχι παραέξω), αλλά με ειλικρίνεια: πρέπει να μπορείς να μπεις ολόψυχα στην άλλη σκοπιά, όχι να το κάνεις κουτσά-στραβά για να την απορρίψεις εν είδει αχυρανθρώπου. Τρίτον, μπορεί να είσαι μάγκας, αλλά το σύμπαν είναι πιο μαγκίτικο από εσένα -- στάνταρ.

Αυτά τα λέει άνθρωπος που δημοσίευσε το 2005 κατα της θεωρίας Α, την οποία χρησιμοποίησε το 2011 σε άλλη δημοσίευση για να ερμηνεύσει παρόμοια δεδομένα, οπότε ίσως να μεροληπτώ.

VII.
The intensity of the human gaze is the result of the intentionality behind it, of the human ability to entertain possible worlds.

VIII.

Ας πούμε ότι στον Α και στον Β αρέσει ο μπακλαβάς. Ο Α θεωρεί αυτήν την προτίμηση ζήτημα αρχής και επιλογής. Ο Β τη θεωρεί ένα άθροισμα στιγμών αδυναμίας και αποτέλεσμα παρορμήσεων (κατά προτίμηση "ζωωδών"). Μαντέψτε ποιος από τους δύο είναι ο πατερναλιστής, ποιος από τους δύο θα κουνήσει το δάχτυλο σε ποιον.

IX.

Στις ξένες πόλεις που πάω αν δω κάποιον να στέκεται στο μπαλκόνι ή κοντά στο παράθυρο πάντοτε αναρωτιέμαι τι ζωή κάνει. Η επινόηση του παράθυρου, αυτού του κενού χώρου που αποτελεί όριο μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού, είναι ίσως η μεγαλύτερη επινόηση της αρχιτεκτονικής. Επίσης, το παράθυρο επιτρέπει να εποπτεύεις το δημόσιο μέσα από το ιδιωτικό (όπως όλοι ξέρουμε) αλλά και να μετατρέψεις το ιδιωτικό σε κάδρο για δημόσια θέα, όπως π.χ. στις ολλανδικές πόλεις.

X.

Απροειδοποίητα καμμιά φορά ξαναθυμάμαι αυτά που φοβόμουν παλιά. Αισθάνομαι απορία αλλά και το αντίστροφο της νοσταλγίας, το συναίσθημα που ίσως λέγεται "στoν αγύριστο".

XI.

Φιμωμένος, ο απείραχτος λαός, ο άκοπος και ακάθαρτος, ο αρτιμελής και ατελής. Περιτμημένος, ο περιούσιος λαός, κομμένος και καθαρός, κολοβός αλλά τέλειος.

Οι απερίτμητοι αισθανόμαστε περισσότερη απόλαυση γιατί δεν είναι εκτεθειμένο το κεφάλι μας που δεν σκέφτεται, άρα δεν αναισθητοποιείται από την καθημερινή και άχαρη τριβή με εσώρουχα. Οι περιτμημένοι διαρκούνε περισσότερο, άρα προσφέρουν περισσότερη απόλαυση, ακριβώς γιατί είναι εκτεθειμένο το κεφάλι τους που δεν σκέφτεται στην καθημερινή και άχαρη τριβή με εσώρουχα και δεν ειναι υπερευαίσθητο. Ένας τρίτος θα έλεγε ότι οι εφευρέτες της περιτομής ανά τον κόσμο (νομάδες της ξεραΐλας και νομάδες των δασών) δεν φόραγαν εσώρουχα εφαρμοστά με λάστιχο. Εγώ λέω ότι η θρησκεία και ο πολιτισμός μας νομιμοποιούνται να καμαρώνουν για το αν ακρωτηριάζουν ή όχι ένα πετσάκι εμβαδού ενός με δύο τετραγωνικά εκατοστά, αρκεί να είναι αρσενικό πετσάκι. Ιστορίες για τον πούτσο, που λέμε.

XII.

Γιατί έλεος και φόβος; Γιατί όχι φόβος και ελπίς; ή ίμερος και πόθος; ή, έστω, δοκιμή και πλάνη ή έρως και θάνατος; Γιατί έλεος και φόβος; Μάλλον γιατί είναι τα μόνα πάθη που μπορούν να γίνουν μέσο για κάθαρση (που είναι μια ήπια μορφή ψυχοκατακλυσμικής θεραπείας).

XIII.

Όταν ήμουν παιδί η πληροφορία ήτανε σπάνια και δυσεύρετη. Οι εγκυκλοπαίδειες ήταν ακριβές και σπάνιες και διαφημίζονταν επειδή τάχα περιείχαν "γνώση", στην πραγματικότητα περιείχαν πληροφορίες. Επίσης, αντέγραφαν η μία την άλλη και όλες μαζί την Britannica -- μέχρι που βγήκε η Πάπυρος-Larousse-Britannica και μας το είπε ανοιχτά· εγώ τη σνόμπαρα γιατί ήμουν της Δομής.

Όταν ήμουν φοιτητης βγήκε η Encarta. Ο ενθουσιασμός μου ήταν απερίγραπτος όταν την πρωτοδούλεψα, στον υπολογιστή ενός φίλου: μπορούσες να δεις βιντεάκια (των πέντε δευτερολέπτων), να ζουμάρεις σε χάρτη, να ψάξεις λήμματα και να ακούσεις τον ήχο του αγγλικού κόρνου και να τον συγκρίνεις με του φαγκότου -- και τέτοια πολλά. Ο ενθουσιασμός ακολουθήθηκε από τη συνειδητοποίηση ότι η Encarta κόστιζε περίπου όσο και μια πολύτομη εγκυλοπαίδεια (είχανε πια φτηνύνει) και, κυρίως, ότι χρειαζόταν μηχάνημα που πετάει για να τρέξει, πολύ πιο ακριβό από οποιαδήποτε εγκυκλοπαίδεια: το '94 δεν είχα καν υπολογιστή.

Μετά ήρθε το CIA factbook, η wikipedia και άλλα πολλά. Στο τέλος το Google τα αγκάλιασε (χμ) όλα.