Είδα χτες και το δεύτερο μέρος της ταινίας (εδώ οι
εντυπώσεις μου απο το πρώτο) και μπορώ πια να πω ότι πραγματικά
πρόκειται για αριστούργημα. Με εντυπωσίασε ότι τελικά όλο αυτό το
πανόραμα της ανθρώπινης κατάστασης είναι αρθρωμένο πάνω σε μία ιστορια
παραδόξως ανικανοποίητου έρωτα, της Τζο για τον Τζερόμ: δε διατρέχεται
απλώς από αυτό το λαβ στόρυ. Με συγκίνησε βαθιά η σκηνή σπαραγμού στην
οποία η Τζο ανακαλύπτει τελικά το δέντρο της: εδώ μιλάμε για σκηνή
ανθολογίας. Προσέξτε επίσης τη μακρινή αντανάκλαση του φωτός πάνω στον
θλιβερό τουβλότοιχο προς το τέλος της ταινίας, αντανάκλαση από κάποιο
μακρινό κτήριο.
Σε αυτό το δεύτερο μέρος
(αν και η ταινία είναι σαφώς ενιαία) ο νέρντικα διακειμενικός σχολιασμός
του Σέλιγκμαν αναιρείται πια συστηματικά και με σαρκασμό ("αυτή σου η
παρέμβαση ήταν η πιο αδύναμη", θα του πει κάποια στιγμή η Τζο). Ακόμα
και η κριτικη του Σέλιγκμαν με βάση τις πραγματικότητες του σεξισμού και
της πατριαρχίας ανατρέπονται, αφού η Τζο επιλέγει να δει όλόκληρη την
αφήγησή της με όρους ανθρώπινης κατάστασης τελικά. Παράλληλα, όσο
προχωράει η ταινία, ενισχύεται η ίδια η φωνή της Τζο -- ιδίως στη σκηνή
με την απόπειρα ομαδικής ψυχοθεραπείας. Εκεί μπαίνει και ρητά η προφανής
ερώτηση: ως ποιο βαθμό η ψυχοθεραπεία θέλει να μας απαλλάξει από τη
δυστυχία και από πού ξεκινάει η λειτουργία της ως κάτι που θα μας
συμμορφώσει με την κοινωνία. Επίσης, κατά πόσον η καθαρή ελεύθερη
βούληση (η Τζο δεν είναι "σαν τις άλλες" στο γκρουπ ψυχοθεραπείας) είναι
πηγή δυστυχίας, είτε χειραφετεί τις επιθυμίες μας είτε τις καταπιέζει,
όπως του παιδεραστή; -- μια ερώτηση που θα επανέρχεται ξανά και ξανά,
για όσο ακόμα θα υπάρχουν ελεύθεροι άνθρωποι. Και άλλες πολλές
λεπτομέρειες επιβραδύνουν την πλοκή καθώς την εμβαθύνουν μέχρι το σχεδόν
αναπόφευκτα διπλό τέλος.
Το χιούμορ υποχωρεί
και ενισχύεται η αγωνία: αυτό το δεύτερο μέρος γίνεται όλο και πιο
ψυχοβγαλτικό όσο προχωράει ο κινηματογραφικός χρόνος, κι ας ξεκινάει από
τη συγκινητικά ακαδημαΐζουσα και προσποιητά αφελή απεικόνιση της
Ορθόδοξης Εκκλησίας ως εκκλησίας της χαράς και του φωτός: άλλωστε έχει
προηγηθεί το Θαβώρ του γυναικείου οργασμού, το οποίο επανέρχεται οπτικά
όταν με το αίμα της (άρα, α λα Δυτικά) η Τζο ξανακερδίζει τον
φωτισμό-οργασμό που απώλεσε όταν ερωτεύτηκε. Και μετά μετατρέπεται σε
κάτι άλλο, σε τιμωρό και σε μέντορα.
Τέλος,
ίσως τα σχόλια που κάνει για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό η ταινία να είναι
από τα πιο καίρια που έχουν αρθρωθεί από την εποχή του Καμύ. Πρώτα διά
στόματος Σέλιγκμαν: "και η θρησκεία και το σεξ είναι συναρπαστικά, αλλά
δεν αφοσιώνομαι σε κανένα από τα δύο". Μετά διά στόματος Τζο: "κάθε φορά
που η κοινωνία απαγορεύει μία λέξη, παραδέχεται την αδυναμία της να
δικαιώσει τη μειονότητα που προσβάλλει η λέξη".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου