Τζούρα (και μέμνασο απιστείν)

Διάβαζα πρόσφατα (αναφέρεται εδώ, επικριτικά) ότι μία στατιστική βρήκε πως το 80% των χρηστών ηρωίνης ξεκίνησαν με κάνναβη. Ελάτε να βασανίσουμε αυτή την απλή πληροφορία.

Κατ' αρχήν, το περιεχόμενό της είναι σαφές: από τους 100 που κάνουν ηρωίνη, οι 80 ξεκίνησαν με χασίς ή μαριχουάνα (η επιλογή εξαρτάται από τον αν είναι στη Βερόνα ή στην Σάντα Κρουζ, συν τοις άλλοις). Και οι άλλοι 20, ενδεχομένως, με τηλεόραση, ή με τα μπριζολάκια του Τέλη.

Άρα, αφορμή απιστίας (δηλ. κριτικής στραβοκατάποσης) πρώτη: γιατί μας το λένε αυτό;

Απάντηση: τα 'κοινωνικά' συμφραζόμενα μιας τέτοιας πληροφορίας είναι πως τα ναρκωτικά (λ.χ. τα Σαντέ ή τα μπυρόνια) είναι σκάλα ή μάλλον τσουλήθρα, το ένα δηλαδή φέρνει τ' άλλο και στο τέλος, αντί για σκάμμα, ο θάνατος. Μέσα σε αυτά τα συμφραζόμενα (που παρέχονται άφθονα και δωρεάν από παντού), προκύπτει όμως η εξής ερμηνεία. Μία πληροφορία όπως

(1) Το 80% τον χρηστών ηρωίνης ξεκίνησαν με κάνναβη.

γίνεται αντιληπτή ως κάτι εντελώς διαφορετικό, και ενδεχομένως αναληθές (αν κρίνω από συμμαθητές, συμφοιτητές και συναδέλφους μου):

(2) Το 80% τον χρηστών κάνναβης καταλήγουνε στην ηρωίνη.

Θα αναρωτηθεί κανείς: καλά, χαζός είναι ο κόσμος; δε βλέπει τη διαφορά μεταξύ (1) και (2); Είναι όμως γνωστό πως τα γύρω-γύρω, τα συμφραζόμενα, πολλές φορές επισκιάζουν, ανασημασιοδοτούν ή και στέλνουν κόρνερ το λογικό, το ρητό και ξεκάθαρο, εάν θέλετε, νόημα μιας πρότασης. Δε χρειάζεται κανείς βαρειά φιλοσοφία, γλωσσολογία ή τον Στανισλάφσκι δασκαλο για να το αντιληφθεί αυτό.

Άρα, αφορμή απιστίας (δηλ. κριτικού λόξυγγα) δεύτερη: η έλλειψη σαφήνειας, η ελλειπτικότητα ή δεν ξέρω τι μήπως γίνονται ανεκτές επίτηδες; Ώστε να δοθούν περισσότερες και καλύτερες εντυπώσεις από αυτές που θα μας έδινε μία πιο 'προσεκτική' διατύπωση;

Τέλος: οκέι, ξέρουμε πως τα ναρκωτικά είναι κακά (ενώ τα ρημαδιασμένα τα τρίγωνα του Χατζή δεν είναι). Πού είναι η σύγκριση; Δηλαδή,

(3) Πόσο τοις εκατό των αλκοολικών, καρκινοπαθών, ατόμων με ψυχικές διαταραχές ξεκίνησε και με τι;

Άρα, αφορμή απιστίας (δηλ. κριτικής οισοφαγίτιδας) τρίτη: είναι η πληροφορία πράγματι μεμονωμένη; Με τι σχετίζεται; Πώς; Ποια είναι, λόγου χάρη, η τσουλήθρα του τσιγάρου, του αλκοόλ ή των ψυχοφαρμάκων (κανένα από τα οποία δεν προτίθεται να θέσει εντελώς εκτός νόμου ο πολιτισμένος κόσμος); Φανταστείτε μία πληροφορία (πλαστή, δεν ξέρω εάν ισχύει) του τύπου:

(4) Το 70% των χρηστών κάνναβης ξεκίνησε με σοκολάτα / πορτοκαλάδα / γκαζόζα Γεράνι (η αγαπημένη μου).

Τι θα έπρεπε "να πράξει η Πολιτεία";

Αυτά τα σκεφτόμουν με αφορμή κάτι απολαυστικά (;;;) σχολικά βιβλία ιστορίας που ξεφύλλιζα χτες: αυτοί οι Άλλοι πάντα όλο μια ροπή προς το έγκλημα και τη μυστική διπλωματία έχουν. Νομίζω όμως πως ο αρχικός μου συλλογισμός για τα ναρκωτικά ξεκινάει από ένα παλιό διαφωτιστικό τεύχος της Βαβέλ.