Ελληνορθόδοξη μελαγχολία σε τέσσερα μέρη

Ένα -- Con brio. Meno Mosso

Στη Λευκωσία υπάρχει ένα μικρό καφενείο που λέγεται τα Καλά Καθούμενα. Είναι σχεδόν πάνω στην Πράσινη Γραμμή. Παλιά ήτανε στέκι ΕΛΔΥΚάριων που μέθαγαν με κουμανταρία και κάπνιζαν λιβάνια και θυμιάματα. Τώρα πια μαζεύει την ελπίδα αυτού του τόπου (ευτυχώς όχι αποκλειστικά, εννοώ πως η ελπίδα αυτού του τόπου συχνάζει και αλλού). Το έχει ένας τύπος φραγκάτος που λέγεται Σύμης, παίζει ωραίο κλαρίνο κι είναι πιστός χριστιανός. Επί σχεδίου Ανάν είχε λοιπόν διχαστεί: η πίστη του του υπεδείκνυε ΝΑΙ (μπα σε καλό του, μάλλον με τίποτε υβριδικούς Κουάκερους-Μπαχαϊστές θα έμπλεξε την Ορθοδοξία δαύτος, αφού εμείς οι Ορθόδοξοι είμαστε η ανελέητη στρατιά του Βασιλέως Ηρακλείου), η συνείδησή του όμως φωνασκούσε ΟΧΙ. Τελικά κρέμασε ένα πανό: Δεν ξεχνώ αλλά συγχωρώ. Μόλις την παραμονή των φετινών Χριστουγέννων το έμαθα.

Δύο -- Rubato

"Εμείς οι Ορθόδοξοι είμαστε η ανελέητη στρατιά του Βασιλέως Ηρακλείου". Και ναι και όχι. Έτσι είναι οι Ορθόδοξοι στην Ανατολική Ευρώπη, όπου η λεγόμενη πολιτική Ορθοδοξία έχει συνάψει τον ανίερο και ακύμαντο γάμο της με τους κατά τόπους εθνικισμούς. Δεν ήταν όμως, λόγου χάρη, έτσι οι Ορθόδοξοι της Δυτικής Ευρώπης που γνώρισα, όσοι δηλαδή βρέθηκαν Ορθόδοξοι από επιλογή τους και όχι λόγω καταγωγής. Αυτό το θυμήθηκα πέφτοντας εντελώς κατά λάθος πάνω στο μπλογκ ενός παπά. Αξίζει μια γύρα, και να ρίξετε και μια ματιά στις ζεύξεις του προς άλλα ορθόδοξα μπλογκ.

Βλέπεις αυτά τα μπλογκ και βλέπεις και αντιστοίχων (;) πεποιθήσεων (;) εγχώρια· τα συγκρίνεις κι απορείς. Στα ξενορθόδοξα μπλογκ βρίσκεις θεολογικές πραγματείες, προσευχές, εκκλησιολογικές συζητήσεις, σημειώσεις πάνω στην (καθημερινή) ορθόδοξη ηθική, στοχασμούς για τις σχέσεις μας (των Ορθοδόξων, ντε) με τους Ρωμαιοκαθολικούς. Στα ελληνορθόδοξα μπλογκ βλέπεις καμμιά φορά τον Χριστό Ταξίαρχο (ήμαρτον Κύριε!) και τον Χριστό Ξυλόσοφο (ήμαρτον Κύριε!), συνήθως δε τον Καραγκιόζη Φούρναρη με περιβολή σεμνοσαλότητος και συνοδεία κληρικολαϊκής στρουμφοπαρέας.

Πού το πάνε, πού το φέρνουν οι ξενορθόδοξοι, στον Χριστό και στην Εκκλησία το γυρίζουν (άντε και στον Ιωάννη της Κλίμακος ή στον Συμεών τον Νέο Θεολόγο). Πού το πάνε, πού το φέρνουν οι ελληνορθόδοξοι, στον Όσιο Σλόμπονταν τον Νέο Σφαγέα, στο βίωμα της τάχα μου αγιασμένης γιαγιούλας που καταδίωκε με μανία κόρες και νυφάδες, στον καημό και στο φαλιμέντο της Ρωμιοσύνης (άντε και σε τίποτα αντισέξ γεροντάδες ή στον εκάστοτε μπεκροκανάτα κοσμοκαλόγερο ομολογητή του Cutty Sark) το γυρίζουν.

Θλίψη με κατέλαβε και πάλι.

Τρία -- Moderato

Τα έχουμε ξαναπεί (μη φωνάζεις xilaren). Πάψτε να νομίζετε πως είμαστε μοναδικοί, έστω και στις αθλιότητές μας (σουτ, είπα, xilaren). Ακούστε τον Mazower:

Ενα άλλο μάθημα που αντλεί κανείς από τη μελέτη της ιστορίας της Θεσσαλονίκης είναι ότι ο εξελληνισμός αποτελεί ισχυρότατο μηχανισμό και από πολιτισμικής πλευράς έχει τεράστιες δυνατότητες. Επιτρέπει στους μετανάστες να γίνουν Ελληνες. Την ξενοφοβία φυσικά τη συναντάς παντού - όχι μόνο στην Ελλάδα. Αλλά είναι εντυπωσιακό που εδώ δεν αποτελεί τόσο σοβαρό ζήτημα όσο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ισως γιατί σε κάθε ελληνική οικογένεια υπάρχει και ένα μέλος της που έχει μεταναστεύσει, και ακόμη ακόμη γιατί οι Ελληνες όχι μόνο αναγκάστηκαν στο παρελθόν πολλές φορές να μεταναστεύσουν αλλά υπέστησαν και την προσφυγιά. Δείτε, αντίθετα, τι συμβαίνει λ.χ. στην Ιταλία που γνώρισε τη μετανάστευση, όχι όμως και την προσφυγιά. Στα δικά μου μάτια η ιταλική κοινωνία μοιάζει πολύ πιο επαρχιώτικη και εσωστρεφής από την ελληνική.

Τέσσερα -- Largo. Vivace

Κρατάμε από όσα λέει ο Μαζάουερ τα περί Ιταλίας, έχει πέσει διάνα. Όμως, λίγο η γητεύτρα π'τάνα που λέγεται φιλελληνισμός λίγο η βρετανική ευγένεια τον εμποδίζουνε να δει ή να πει ότι όντως η ξενοφοβία αποτελεί και στην Ελλάδα "τόσο σοβαρό ζήτημα όσο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες". Απλώς εδώ εκδηλώνεται αλλιώς, με τον μουγκό και άδηλο τρόπο του Έλληνα που κοιτάζει κλεφτά και μορφάζει κρυφά, εδώ έρχεται από την ύπουλη ατραπό της αποφυγής κι όχι από τη λεωφόρο της σύγκρουσης για να σου μπήξει και να σου στρίψει (κι όχι, βέβαια, "στρέψει") το πουνιάλο πισώπλατα.

Τίποτε δεν έχουμε μάθει από την προσφυγιά. Το κέρατό μας, ολωνών.

Όμως, στο τέλος, θα δούμε καλό: θα γίνουν οι μετανάστες Έλληνες, όσοι θέλουν κι άμα θέλουν φυσικά. Ίσα-ίσα για να σκάσουμε εμείς.