Μέσα σε εννιά χρόνια

Ι.
Αρνιόμουνα πεισματικά να διαβάσω δοκίμια Παπανούτσου και Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου κατά την προετοιμασία για τις Πανελλαδικές, κάτι το οποίο πλήρωσα με τον βαθμό στην Έκθεση. Είχα ήδη διαβάσει το μυθιστόρημα του Ι.Μ. "Εφτά κοιμισμένα παιδιά", το οποίο σε ένα επίπεδο περιγράφει μυθοπλαστικά τι (πρέπει να) έπαθαν οι χριστιανοί όταν, μετά από 250 χρόνια καυτού λαδιού, βασανιστηρίων, αποκεφαλισμών και άγριων διωγμών, ο χριστιανισμός άρχισε να γίνεται μόδα, αργότερα κατεστημένο και στο τέλος εξουσία: ξαφνικά όλοι πήγαιναν εκκλησία, φόραγαν σταυρούς και συζητούσαν αν ο Άρειος έχει δίκιο ή οχι και την έπεφταν στους Έλληνες και λοιπούς εθνικούς. Είναι μεγάλη πρόκληση τα ιδανικά σου να γίνονται μέινστριμ, ή τουλάχιστον οι εξωτερικοί τους τύποι. Αποπροσανατολίζεσαι εσύ που τα πρεσβεύεις και τα τιμάς, γίνονται κι αυτά (ή, έστω, οι εξωτερικοί τους τύποι) μέρος του πολτού που μας περιβάλλει και καμμιά φορά λέμε 'ιδεολογία'.

ΙΙ.
Τέσσερα χρόνια πριν τις Πανελλαδικές άκουγα σε μια χριστιανική οργάνωση μαθητών έναν νευρώδη ξερακιανό να μιλάει για την κρίση του δυτικού κόσμου. Η αίθουσα ήτανε τίγκα, τα μεγαλύτερα από μένα χριστιανόπουλα τον πήγαιναν πολύ τον SB γιατί, αντίθετα από κάτι στωικούς, καλοκάγαθους μα ανελέητους παπάδες κι ιεροκήρυκες, αυτός ήταν ανελέητος αλλά έλεγε, λέει, τα πράγματα με το όνομά τους. Ο SB είχε τη φήμη αναρχικού. Εγώ τότε από αναρχικούς ήξερα μόνον τις αφίσσες-εφημερίδες τοίχου που διάβαζα πηγαίνοντας στην ξαδέρφη μου στα Εξάρχεια, η οποία έμενε απέναντι από ένα ξενοδοχείο Όνειρο. Και τα συνθήματα στους τοίχους εκεί γύρω, κάτι οσκαρουαϊλντικά του στυλ "η ιεραρχία της εκπαίδευσης είναι η εκπαίδευση της ιεραρχίας". Άκουσα λοιπόν τον SB, που μας είπε για την αλαζονεία του υλικοτεχνικού πολιτισμού, για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση του χρήματος και της αθεΐας, για τους εξοπλισμούς, λεφτά των φτωχών πεταμένα σε "διαολομηχανές που σκοτώνουν", που όμως είναι αναγκαίοι. Μετά κάτι για το ότι το κράτος δε γίνεται να στεγάζει την Πίστη και την Εκκλησία: εκεί γύρω στις εποχές Τρίτση συνέβαιναν αυτά, μέχρι και ο Αυγουστίνος Καντιώτης εβγαζε ιαχές "στα όπλα".

Πολιτική συγκρότηση δεν είχα, ακόμα δεν έχω. Αλλά όσα άκουσα δε μου φάνηκαν αναρχικά, ούτε καν με την 'κακή' έννοια που ήξερα τότε: "Εξέγερση και Χάος, εγώ δεν είμαι πράος" κτλ. Δε μου φάνηκαν τίποτα. Αργότερα, όταν θα μάθαινα τις φασιστικές εκλεκτικές συγγένειες των οργανώσεων, θα τα έβλεπα ως αυτό που ήταν: ως μια λοξή ρητορική απαξίωσης της δημοκρατίας από τη μεριά του ολοκληρωτισμού, με κάποια ρητορικά σχήματα που πείθουν ως αναρχικη κριτική όσο πείθει αυτό για τζαζ.

ΙΙΙ.
Στη Σχολή μου μάλλον δεν υπήρχανε τότε αναρχικοί, παρά δαπίτες πολλοί και αρκετοί μαλάκες. Μετά το πτυχίο γνώρισα τον Κ. Ο Κ δεν είχε τη μοίρα Σεϊσίδη και Μαρίνου (και άλλων) αλλά διώχθηκε αρκετά και απηνώς. Είχαμε μια κοινή γνωστή, κοπέλα μου, και τότε, στην τρυφερή ηλικία των 23 έμαθα, κοτζάμ γάιδαρος, για την καταστολή, τους χαφιέδες, για το ξύλο, τις χαλκευμένες κατηγορίες, τη φυλακή, τα αλλεπάλληλα δικαστήρια για να του σπάσουνε το ηθικό και τα νεύρα. Οι συζητήσεις μαζί του ήτανε χρυσωρυχείο, καλλιεργημένος και πολιτικός άνθρωπος. Πέραν του ότι με έστειλε για διάβασμα (και λίγοι άνθρωποι με στέλνουνε για διάβασμα, συνήθως αφού με κερδίσουνε πρώτα) κι έμαθα κι εγώ πέντε πολιτικά κολυβογράμματα, πέραν του ήθους και της ευγένειας του ανθρώπου, πέρα από την πλήρη του έλλειψη αφέλειας και αυταπατών, ηταν ο Κ ένας άνθρωπος, ο δεύτερος που εγώ γνώριζα, που αγωνιζόταν για την ελευθερία των άλλων.

Λίγα ανθρώπινα πράγματα είναι ευγενέστερα.