Τετάρτη 16 Αυγούστου 2017

Χλευασμός Δεκαπενταυγούστου

Τι είδους γιορτή είναι ο Δεκαπενταύγουστος; Γιατί τόσος ντόρος; Μη δίνετε σημασία σε καινοφανείς ετικέτες όπως "το Πάσχα του καλοκαιριού" κτλ, αυτά είναι σλόγκαν χριστομάρκετινγκ τόσο πρόσφατα, ώστε να θυμάμαι εγώ (νέο παιδί) την εποχή πριν από αυτά.

Παλιότερα υπήρχαν οι εορτάζουσες και οι εορτάζοντες, καθώς και η Μεγαλόχαρη για όσους είχαν τέτοιες κλίσεις. Η Παναγία Σουμελά εμφανίστηκε στον κόσμο έξω από την ποντιακή κοινότητα επί ΠΑΣΟΚ, οι λιτανείες και κάτι επιτάφιοι ακόμα πιο μετά. Θλιβερές ευχές όπως "Καλή Παναγιά" δεν θυμάμαι να είχαμε τον περασμένο αιώνα. Ο Δεκαπενταύγουστος δεν ήταν τότε παρά ένα ημερολογιακό ορόσημο: ο αρσενικός οργασμός του καλοκαιριού με τον οποίο αποθεώνεται κι αμέσως μετά μαραίνεται.

Θα εξαναστείτε: Μα γιορτάζει η μισή Ελλάδα, εκτός από τις παρθένες, που γιορτάζουνε τα Εισόδια· όπως και του Αγιαννιού, του Αη Γιώργη, ή στις 21 Μαΐου. Μα είναι θεομητορική γιορτή· όπως τόσες άλλες. Μα έχει δική της νηστεία· όπως και των Αγίων Αποστόλων, π.χ. Μα είναι δυνατόν;

Την ύστερη πρώτη χιλιετία μ.Χ. οι χριστιανικές εκκλησίες κατάλαβαν πολύ καλά πως μια πίστη όπου υπάρχει ένας Πατέρας κι ένας Γιος (με σχέση όπως αυτή που έχουν οι γιοι με τους πατεράδες τους) δεν πρόκειται να κερδίσει τις καρδιές των ανθρώπων και θα επιστρέφουν σε ξωθιές και νεράιδες κι αστάρτες και βένερες. Ναι, πατριαρχία και ξέρω γω τι, αλλά πατριαρχία χωρίς γυναίκες, τοποθετημένες στη "σωστή" τους θέση, δεν υπάρχει. Χρειαζότανε λοιπόν μια γυναίκα στο συνοπτικό πάνθεον του χριστιανισμού.

Η κατάλληλη θεολογία υπήρχε, ήδη από τη Σύνοδο εκείνη με τους Μονοφυσίτες, που ανακηρυξε τη Μαρία Θεοτόκο. Κι η απαραίτητη εν προκειμένω παρθενία της Μαρίας υπήρχε ήδη από τις ανατολίτικες καταβολές της πίστης, όπου οι συλλήψεις είναι άσπορες ή (έστω) κατόπιν πολλής και ωρίμου σκέψεως άμωμες. Αυτό που οι Δυτικοί ονομάζουν μαριανή λατρεία και εμείς "τιμή στο πρόσωπο της Θεοτόκου" (που αν έχει δει ο Χριστός τέτοια τιμή στο δικό Του πρόσωπο, εγώ έχω χασαποταβέρνα δίπλα σε μονή) ήτανε ζήτημα χρόνου και κατάλληλου πλασαρίσματος.

Χαρακτηριστικό είναι ότι η θηλυκή ημίθεος της χριστιανοσύνης, ημίθεος όχι ως τέκνο θεού και μισή θεά, παρά ως μητέρα του Θεάνθρωπου -- που ομως είναι ολόκληρος Θεός -- είναι μάνα. Αυτή είναι η ιδιοσυγκρασία της μονοθεϊστικής-τριαδικής πίστης μας: όχι εργάνη, όχι διδασκάλισσα, όχι σύζυγος, όχι αμαρτοσφάχτρα, όχι ψυχοπομπός, όχι γιάτρισσα αλλά πρωτίστως μάνα και μάλιστα χαροκαμένη μάνα σε διαρκή οδύνη, που εικονίζεται έτσι στο διηνηκές. Μόνον η Αναγέννηση θα επανεφεύρισκε τη Μαντόνα ως περήφανη μάνα και ως mulier amicta sole, με το κυκλικό στέμμα από δώδεκα άστρα. Κατά τα άλλα και για τους άλλους, εμάς, πάντοτε χαροκαμένη.

Εν πάση περιπτώσει, αυτή την Παναγία μάς έδωσαν, με αυτή θα πορευτούμε. Αυτή είναι το πρότυπο, έχει εξαχθεί και σε όλον τον κόσμο, και εκτός Μεσογείου, με χαρακτηριστική επιτυχία: στη Λατινική Αμερική, στην Αφρική και αλλού. Μόνον οι εντελώς Βορειοευρωπαίοι δεν συγκινήθηκαν ποτέ ιδιαιτέρως από μια γυναίκα που η μπαρόκ εικονογραφία τοποθέτησε ψηλά στην ουράνια νομενκλατούρα ακριβώς από κάτω από έναν πολιό γέροντα με τριγωνικό φωτοστέφανο, έναν γενειοφόρο Ιταλό κι ένα περιστέρι· μόνο και μόνο γιατί ήταν η μαμά του γενειοφόρου Ιταλού (μπορεί και Προβηγκιανού). Στον τόπο μας, τη Μεσόγειο, ο Γιος της συμβασιλεύει με τη Μαρία την Παναγία, όπως οφείλει να κάνει κάθε μεσογειακό παλληκάρι.

Ο Δεκαπενταύγουστος υπάρχει παλαιόθεν λοιπόν. Στην Ελλάδα η νηστεία του υπήρξε αποθέωση της ντοματοσαλάτας και αποχή από τα γενετήσια εν μέσω πνιγηρού καύσωνα, για όσους λίγους ασχολιόντουσαν με τα αγιωτικά και τα θεωτικά. Για τους υπόλοιπους ο ίδιος  ο Δεκαπενταύγουστος λειτουργούσε ως ημερομηνία βαθμονόμησης αδειών και πανηγυριών, ή για όσους βρίσκονταν σε θλίψη, οδύνη ή ανάγκη γινόταν αφορμή επίκλησης της Παναγίας στην Πάρο και στην Τήνο, κυρίως στην Τήνο.

Η σταδιακή μετατροπή της γιορτής σε "Πάσχα" και σε θερινό αντικατοπτρισμό του Ευαγγελισμού (πατρίδα και θρησκεία και μάνα μαζί) συντελέστηκε μετά το 1981 σταδιακά μέσα σε ένα τοπίο πυρίκαυστο, όπου οι πεφτοσυννεφάκηδες (κυρίως άνθρωποι των πόλεων) καταριούνται ως άλλοι Ζαχαρίες Παπαντωνίου τον εμπρηστή, αγνοώντας πώς πλάστηκε το ελληνικό τοπίο με τη μαύρη πέτρα του και το ξερό χορτάρι ή πώς ανακατανέμεται η έγγεια ιδιοκτησία στην Ελλάδα όταν δεν γίνονται αναδασμοί και προσαρτήσεις.

Η αναγωγή του Δεκαπενταύγουστου σε "μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης" γίνεται ώστε να τέρπονται χουντικοί απόστρατοι υπαξιωματικοί, μικρομεσαίοι πασόκοι καταχραστές, οικογενειάρχες και καταστηματάρχες γαλουχημένοι από τους δίδυμους μαστούς Ζωή-Σωτήρ.

Η έμφαση στον Δεκαπενταύγουστο επιτείνεται περαιτέρω σε μια χώρα όπου οι μόνες φωνές που ακούς πια είναι εκείνες που αρθρώνουν όλο στόμφο κάτι εσωτερικοί αποικιοκράτες, ευρωπαϊστές ανιστόρητοι κι αστοιχείωτοι, μια ντουζίνα ιταμοί δεσποτάδες που έχουνε ξεθαρρέψει γιατί δεν είναι πια μόνο φολκλόρ-βάφτιση-γάμος-εγκαίνιο, τηλεοπτικές περσόνες νταγκλαρισμένες από την κοινοτοπία που ζουν, πού και πού κανας αριστερός με τσιτάτα στα σοσιαλμήντια, χυδαίοι γέροντες στα καφενεία και μπροστά στις τηλεοράσεις τους.

Σε μια κοινωνία όπου οι κοινωνικοί αγώνες αυτοκαταργήθηκαν, όπου οι εναλλακτικές λύσεις διακυβέρνησης εξαντλήθηκαν και όπου τίποτε δεν αλλάζει (πρός τέρψη των "μια χαρά είμαστε" και εις απώλεια των συνήθων υποζυγίων) τον χαβά τον παίζουν η θρησκεία και οι φασίστες. Και εδώ και αλλού.

GatheRate

1 σχόλιο: