Frashokereti!

Προς τη Δύση
Μεγάλη Παρασκευή. Σε αντίθεση με τον άθλιο δρόμο Κορίνθου-Πατρών, τώρα και ξεχαρβαλωμένο από βραδυκίνητα έργα, η ανοιξιάτικη φύση ήταν για θαύμασμα.

Γύφτοι
Μετά τον Γέροντα πέσαμε σε μποτιλιάρισμα. Ρωτήσαμε τι συμβαίνει και μας είπαν ότι κάτι γύφτοι έκλεισαν τη γέφυρα του Ευήνου. Κατάλαβα το "γύφτοι" για βρισιά και υπέθεσα ότι μάλλον επρόκειτο για κλιμάκωση πάγιων διαμαρτυριών των κατοίκων της περιοχής που ζητούσαν την ίδρυση Δήμου Ευήνου ήδη από τον Καποδίστρια (το σχέδιο, όχι τον Κυβερνήτη).

Οι διαμαρτυρόμενοι όντως είχανε κλείσει τη γέφυρα του Ευήνου κι αφήνανε την κυκλοφορία να περνάει με το σταγονόμετρο. Μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο κάτω κάποιος οδηγός που ερχόταν από την αντίθετη κατεύθυνση μας έδειξε μια προκήρυξη, την οποία όμως δε μας έδωσε γιατι ήθελε να την κρατήσει ο ίδιος για να αποδείξει στη γυναίκα του ότι δε χασομέρησε αναίτια στον δρόμο. Μας είπε πάντως ότι τον δρόμο τον είχανε κλείσει κάτι γύφτοι γιατί πέθανε μια γύφτισσα που είχε πάει στην Αθήνα για εξωσωματική γονομοποίηση.

Στο μεταξύ, μερικοί από όσους είχαμε κολλήσει στην ουρά σταματούσαν κάποια οχήματα που μας προσπερνούσαν από αριστερά, χρησιμοποιώντας το κενό αντίθετο ρεύμα, και λογομαχούσαν με τους οδηγούς τους, μερικές φορές απειλώντας με χειροδικία και τέτοια.

Μετά από περίπου 90 λεπτά από το πρώτο φρενάρισμα φτάσαμε στο μπλόκο. Ένα πανώ πληροφορούσε ότι μια γυναίκα 38 χρονών, μητέρα τεσσάρων παιδιών, πέθανε στην Αθήνα από ιατρικό λάθος (άρα μάλλον δεν ίσχυαν τα περί εξωσωματικής γονομοποίησης), το πανώ ζητούσε να αναληφθούν ευθύνες. Πράγματι, φαίνονταν τσιγγάνοι αυτοί που είχανε κλείσει τον δρόμο, χαρακτηριστικά ξανθοκάστανοι και μαυριδεροί, άρα τζάμπα ταλαιπωρούσαν εμάς τους ανθρώπους την ώρα της Αποκαθήλωσης. Στο κάτω-κάτω, γύφτισσα πέθανε, εντάξει. Αυτοί γενικά πεθαίνουν, όταν δε σκοτώνονται μεταξύ τους. Τέλος πάντων, πέρα από κουβέντες, ούτε την πρώτη στιγμή που άκουσα τη φήμη ότι η διαμαρτυρία ήτανε για κάποια που πέθανε, ούτε όταν έμαθα γιατί, στη γέφυρα του Ευήνου, ούτε ενδιάμεσα, ένιωσα αγανάκτηση που μια χούφτα ανθρώπων έκοψε τον δρόμο, τον δρόμο μου, μεγαλοπαρασκευιάτικα. Ίσως επειδή ξέρω ότι αν είσαι Τσιγγάνο (ή Ρομ, αν προτιμάτε) η ζωή σου είναι λίγο πιο φτηνή από ενός αδέσποτου σκύλου, ίσως επειδή νόμισα ότι δε θα καθόταν κανείς να επανδρώσει μπλόκα για ασήμαντη αφορμή. Ίσως γιατί ήταν όμορφα τριγύρω.

Πυγολαμπίδες
Το βράδυ μετά τον Επιτάφιο είδα πυγολαμπίδες μέσα στα χορτάρια. Δεν είχα ξαναδεί.

Στον γάμο του Καραγκιόζη
Η Ανάσταση στο χωριό ήτανε σοκ. Έχω κάνει Ανάσταση σε τουλάχιστον τρία-τέσσερα χωριά, δεν ήμουνα και κανας πρωτάρης. Στο συγκεκριμένο χωριό πάντως δεν έβγαλαν Ανάσταση σε εξέδρα, παρά μέσα στην εκκλησία. Γενικά, ήταν καλή ιδέα να παραμείνει κανείς μέσα στην εκκλησία, αφού διάφορα κακόμοιρα (κανονικά θα τα έλεγα 'μαλακισμένα' και 'καυλωμένα', αλλά δεν κάνει, εντάξει) χωριατόπαιδα πετούσαν αλλεπάλληλα κροτίδες μέσα στον κόσμο. Το αποτέλεσμα ήταν πάρα πολύ δυσάρεστο, δυο-τρεις φορές το ωστικό κύμα ζούπηξε τα στομάχια μας, κλαίγαν τα μωρά, δεν ακούστηκε τίποτα, κανείς δεν κατάλαβε τίποτε για ακόμη μια χρονιά. Η πίστη σε αυτό που λέμε "Ορθοδοξία" έχει πλέον δώσει τη θέση της στην Ορθοδοξία ως κουλτούρα, σε αυτό το πράμα που έχει και χιώτικους αναστάσιμους πυραυλικούς αγώνες και έθιμα που μας θυμίζουν τα παιδικάτα μας και ωραίες περικοπές κι ύμνους από ακολουθίες και ξωκκλήσια με παπαρούνες και εικονίσματα και, και, και. Πίστη τέλος, μόνον κουλτούρα. Πρέπει να διαβάσω το σχετικό βιβλίο του Ζουμπουλάκη. Άσε που η ίδια η πίστη φαίνεται να έχει περάσει στα χέρια κυρίως φανατικών.

Αρνιά
Μετά από το κενό περιεχομένου μεταίχμιο της Ανάστασης (δεύτε λάβετε φως, Ευαγγέλιο που κανείς δεν άκουσε, φάλτσο Χριστός Ανέστη που κάλυπτε η μηχανική καμπάνα και οι εκρήξεις, φευγιό του εκκλησιάσματος ως τήκεται κηρός από προσώπου πυρός), το χωριό έφαγε, ίσα-ίσα έχοντας μετά βίας προλάβει να κάψει έναν πόντο λαμπάδα με μπάρμπι ή τρανσφόρμερς, ή ποια ητανε φέτος η μόδα. Μετά κοιμήθηκε για να ξυπνήσει και να φάει μωρά ζώων, αφού τα ψήσει υπό τους ήχους της πιο τελειωμένης μουσικής που μπορεί να βγάλει ένας πολιτισμός. Αν έχετε πληροφορία οτι κάπου στην ιδανική επαρχία το Πάσχα ο κόσμος ακούει δημοτικά και χορεύει τσάμικα-καλαματιανά-νησιώτικα-μπαϊντούσκες ή έστω Γαβαλά-Αγγελόπουλο-Χριστοδουλόπουλο-Μπάση, παρακαλώ να τη μοιραστείτε μαζί μου. Για να μην είμαι άδικος, το πρωί με ξύπνησαν τα άπαντα της Αλεξίου (πασχαλιάτικα!), ενώ από μακριά ακουγόντουσαν Κιάμος, ακατονόμαστα ψευτοποπάκια κι ένας που νομίζει πως είναι Καζαντζίδης.

Λοιπόν, σοβαρά τώρα: Χριστός Ανέστη, χριστιανοί. Στους υπόλοιπους, τις καλυτερες πασχαλινές ευχές μου.

Elementary, dear.

Μπήκα πριν μισή ώρα στο σπίτι. Είμαι τόσο αλοιφή που θα τη βγάλω με τιβί, ίντερνετ και άντε κανα βιβλίο απόψε.

Σκεφτόμουν περπατώντας στον δρόμο ότι στην Ελλάδα η ελευθερία του λόγου δεν ήταν ποτέ ανάμεσα στις προτεραιότητές μας. Δεν αναφέρομαι σε καμμιά περίπτωση στον γνωστό νόμο, για τον οποίο έχω διαβάσει πολλά κι έχω καταλάβει ελάχιστα. Μιλάω για το ότι όσο και αν σκεφτώ, πηγαίνοντας ακόμα και πίσω στον νεοελληνικό διαφωτισμό, την ελευθερία του λόγου δεν τη θεωρούμε θεμέλιο της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας. Όσες υπερασπίσεις της ελευθερίας του λόγου και της ελευθεροτυπίας μπορώ να σκεφτώ είναι θεμελιωμένες στο αίτημα να "μη φιμώνεται η αλήθεια", να "ξεσκεπαστούν οι Χ", να "μάθει ο κόσμος τι συμβαίνει". Απεναντίας, ελευθερία του λόγου είναι να λέει ο καθένας ό,τι τον φωτίσει ο θεός του ή, καλύτερα και ακριβολογώντας, να λέει ο καθένας ελεύθερα ό,τι του καυλώσει.

Γυρνώντας σπίτι διάβασα για τον Γουώτσον και το καδρόνι, εκδήλωση προσεγμένης καφρίλας, που λέει κι η helion. Τα έχω ξαναγράψει τότε με τη Σώτη και τ' αυγά. Όσοι το (ξανα)διαβάσετε θα σπεύσετε να μου πείτε ότι ταλαντεύομαι κι εγώ ο ίδιος όσον αφορά τα όρια της ελευθερίας του λόγου. Θα σας απαντήσω ότι άλλο να προβληματίζομαι (και γενικά μεμνάσθαι απιστείν) και άλλο να θεωρώ την ελευθερία του λόγου διακοσμητικό και δευτερεύον αξεσουάρ της δημοκρατίας. Η ελευθερία του λόγου είναι το θεμέλιο της δημοκρατίας -- κατά το παλαιό, φθαρμένο και ψευδεπίγραφα βολταίρειο: "διαφωνώ με ό,τι λες αλλά κτλ κτλ κτλ".

Η περίπτωσή του Γουώτσον πάντως είναι γνωστή στους παροικούντες. Σε όσους με ρωτάνε "μα πώς γίνεται επιστήμονας άνθρωπος να λέει τέτοια πράγματα", προτείνω να διαβάσουν το Golem, το οποίο με ακλόνητα επιστημονικά επιχειρήματα βγαλμένα από τη ζωή αποδεικνύει ότι οι επιστήμονες είναι άνθρωποι άρα, ενίοτε, κουμασάκια. Όσο για την περίπτωση του Γουώτσον, ακόμα και οι επιστήμονες ξεκουτιαίνουν.

Nolo contendere

Δουλεύω πάρα πολύ τις τελευταίες βδομάδες και η κατάσταση θα γίνει χειρότερη. Φυσικά δεν παραπονιέμαι, αγαπώ τη δουλειά μου. Απλώς είμαι πάρα πάρα πολύ κουρασμένος. Από τότε που άνοιξα το μπλογκ πρέπει να είναι η δεύτερη ή η τρίτη φορά που δε γράφω γιατί δεν προλαβαίνω ή δεν έχω κουράγιο.

Δεν είναι όμως μόνον αυτός ο λόγος που δεν είδα ή δε θα δω το Debtocracy. Ο λόγος είναι ότι δε βλέπω βίντεο παρά σπάνια. Ειδικά ντοκυμαντέρ και τέτοια, αν δεν έχουν κινηματογραφικές αρετές, όπως λ.χ. μιας φίλης μου που δε θα ονομάσω. Γιατί δε βλέπω βιντεάκια και ντοκυμαντέρ; μα γιατί βαριέμαι: τα περισσότερα χρειάζονται 30 και 60 λεπτά από τη ζωή σου για να σου πουν ό,τι μια σελίδα εφημερίδας. Ίσως κιόλας να φταίει ότι διαβάζω γρήγορα.

Πάντως, στην περίπτωση του Debtocracy, δεν είμαι σίγουρος και τι θα καταλάβω, αν θα το καταλάβω σωστά και ποιο θα είναι το αποτέλεσμα. Δε θα ξανακάνω την πλάκα που έκανα κάποτε ότι τα οικονομικά δεν είναι επιστήμη. Ενδεχομένως να είναι επιστήμη, αλλά κοινωνική: το πολύ να μπορεί να ερμηνεύσει τα φαινόμενά της, να προβλέψει δεν μπορεί, πάει και τελείωσε. Να πάψουνε να παίζουνε με τα μοντέλα τους.

Βεβαίως, οι οικονομοτέτοιοι του 21ου αιώνα είναι σαν τους ιστορικούς και τους φιλολόγους του 19ου και τους φιλοσοφους του 20ου: είναι τόσο βαθιά χωμένοι στο πολιτικό παιχνίδι, στη διαμόρφωση συνειδήσεων, στον ρόλο τους ως οινοχόοι της εξουσίας, που είναι αδύνατο να κάνουνε σωστά τη δουλειά τους. Έτσι, οι ιστορικοί και οι φιλόλογοι του 19ου εργάζονταν λ.χ. για τη δόξα της Γερμανίας και του εκάστοτε έθνους, οι φιλόσοφοι του 20ου υφαίνανε τη σάρκα της ιδεολογίας που χρειαζόντουσαν οι δυτικοευρωπαϊκές αστικές δημοκρατίες, ο σοσιαλισμός ή (άλλα) ανοσιουργήματα, οι οικονομοτέτοιοι του 21ου υπηρετούν τις τράπεζες, τις "αγορές", τις πολυεθνικές. Άντε να βγάλεις επιστήμη και τέτοια μετά.

Γράφω λοιπόν το μπλογκ 6 χρόνια και μονίμως γκρινιάζω. Το γράφω τακτικά, μετά τους Ολυμπιακούς είμαστε στον κατήφορο. Και βέβαια μού την πέφτουνε πολλοί ότι οι Ολυμπιακοί ήτανε μια πολυδάπανη φιέστα, αλλά τι δεν είναι πολυδάπανο και υπερτιμολογημένο στην Ελλάδα; και αναλογικά με τη φιέστα που βγάλαμε και με τη σημασία της, χαλάλι οι σπατάλες: εδώ πληρώναμε τις πλαστικές σημαίες του Μπιρσίμ για τον θνήσκοντα Παπανδρέου, πληρώσαμε τις φωτιές του Ανιψιού, πληρώνουμε λεφτά πεταμένα σε ημιτελή έργα υποδομής ή σάπια -- γιατί κλαίμε τα ολυμπιακά δις που θα μπορούσανε να μας δώσουν όραμα και να γίνουν απαρχή αναγέννησης της Αθήνας; Αλλά, όπως κλαίγομαι επί εξαετία, Ελλάδα και όραμα είναι έννοιες που δύσκολα συγκατοικούν. Σαν να λέμε Εγγλέζος και προσωπική υγιεινή: με το ζόρι και μόνο για τα μάτια του κόσμου.

Γρήγορα κατάλαβα (τον Δεκέμβριο του '08 και, μετά, τον Μάη του '10) ότι αυτά περί οράματος είναι ξεπιάσματα. Δεν υπάρχει η στοιχειώδης αλληλεγγύη στην κοινωνία μας. Μετά από τόσους μήνες κρίσης, δείτε τι γίνεται: όσοι ευθύνονται -- και, ελάτε, ξέρουμε ποιοι έχουν ευθύνες, πάλι θα τα λέμε; -- εξακολουθούν να κάνουν τα ίδια και χειρότερα, όσοι χυδαίοι και γλοιώδεις δεν έχουν αποθρασυνθεί δηλαδή, ενώ οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις που θα έθιγαν λ.χ. όσους προμηθεύουν το Στράτευμα ή παρασιτούν σε αυτό (ένα τυχαίο παράδειγμα έφερα) είναι πλέον φανερό ότι δε θα γίνουνε ποτέ, ακόμα και σε όσους έχουνε τη λάμψη στα μάτια του καλέσματος σε Μετάνοια "να αλλάξουμε". Παράλληλα, η κυβέρνηση του Γιου πελεκάει συστηματικά ό,τι έχει μείνει από το κράτος πρόνοιας, οδηγώντας εκατοντάδες χιλιάδες στη φτώχεια, κι έχουμε ακόμα αυτόκλητους σχολάρχες και ιεροκήρυκες να μας ψέγουν που δεν είμαστε αρκούντως πειθήνιοι, εφησυχασμένοι και πρόθυμοι να συμμορφωθούμε. Μα κύριοι δημοσιογράφοι, ο ελληνικός λαός κοντεύει να ξεπεράσει τα επίπεδα άψογης συμμόρφωσης και συνεργασίας που επέδειξε επί χούντας, ιδίως αν σκεφτεί κανείς ότι τώρα πρόκειται να πεινάσει.

Οπότε: όραμα, τον πούλο· αλληλεγγύη, τον πούλο. Ποιος είναι ο τρίτος πούλος; Μα φυσικά η πνευματική παραγωγή, η παραγωγή σκέψης. Δε θα μιλήσω για τη λογοτεχνία, γιατί θα ανοίξω αναίτιο μέτωπο, κυρίως μέσα από μια αλληλουχία παρεξηγήσεων. Σκεφτείτε τον πολιτικό λόγο. Επιτρέπεται να παράγει ο παιγνιώδης ολντμπόυ, ο αινιγματώδης Αντώνης ράντικαλ και ο καταρρακτώδης Τάλως σημαντικότερη πολιτική σκέψη και λόγο από μια στρατιά στοχαστώνε, δημοσιογράφωνε και πνευματικών ανθρώπωνε; Επιτρέπεται να μην υπάρχει ουσιωδέστερη υπεράσπιση του Μνημονίου από την Ξαφά και (με τον τρόπο του) τον Γεωργελέ; Επιτρέπεται να αναπολούμε το Μαλβινάκι το καλό; Επιτρέπεται να σχολιάζουμε εκτενώς κι εμβριθώς χρονογραφηματάκια του Πρετεντέρη, του Μανδραβέλη, του Γιανναρά ή και του Ξυδάκη, αν θέλετε, λες και είναι βαρυσήμαντα ολοσέλιδα κείμενα γνώμης; Επιτρέπεται η σάτιρα να είναι στα χέρια του κουρασμένου Λάκη και του αμήχανου Κανάκη; Βεβαίως ο πούλος που λέγεται ένδεια σκέψης συνεπάγεται ότι, να, ο ολντμπόυ, ο Αντώνης, ο Τάλως και όλοι οι άλλοι έχουν την ευκαιρία να επηρεάσουν κόσμο, ενδεχομένως μια ολόκληρη γενιά. Αυτό είναι καλό για εκείνους. Ίσως και για τη γενιά. Δεν παύουν όμως να είναι οι ψαρούκλες μέσα στη χαβούζα, που λένε κι οι Αμερικάνοι: φαίνονται ψαρούκλες επειδή η χαβούζα είναι μικρή. Κι αν νομίζετε ότι η χαβούζα ήτανε κάποτε, ξέρω γω επί γενιάς του '30, λίμνη ή και η Κασπία, παρηγορηθείτε: τουλάχιστον εξέλιπαν ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, ο Παπανούτσος κι ο Κώστας Ουράνης. Πίσω δεν πήγαμε αλλά ούτε και μπροστά.

Γενικά, δε νομίζω ότι πάμε πουθενά εδώ και πολύ καιρό: οι ζωές των φτωχών ξοδεύονται συστηματικά και πολλές φορές σπαταλιούνται, όπως πάντα. Και για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες θα έχουμε σύντομα περισσότερους φτωχούς, ακόμα και πολύ κοντά σε όσους διαβάζουν αυτά που γράφει ένας κουρασμένος άνθρωπος πριν πάει για ύπνο.