Χτες δεν μπορούσα να κοιμηθώ. Παλιά με έπιαναν αϋπνίες κάθε δίμηνο περίπου, τώρα πια κανα δυο φορές τον χρόνο. Λήγουνε πάντα στις 4 πμ.: Ελβετικές αϋπνίες, ακριβείας. Τέλος πάντων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, για να αποκοιμηθώ ονειροπολώ. Σκεφτόμουνα λοιπόν την πρώτη φορά που είχα εισπνεύσει το άρωμα του λουλουδιού που έχει φυτέψει ο Θεός ανάμεσα στα πόδια των γυναικών (είδατε τι ωραία μετωνυμία για το μουνάκι; ούτε γαλλικιά ταινία να ήμουν), αλλά αυτό θα το συζητήσουμε άλλη φορά.
Σκεφτόμουν και το εξής: την ανθρώπινη τάση που έχουμε να θέλουμε να δικαιώνουμε τις επιλογές των καλλιτεχνών που αγαπάμε. Έστρεψα τη μομφή στον εαυτό μου: κι εγώ είπα τον Μπετόβεν "αριστερό" (χάχα, χαζός αναχρονισμός) μόνο και μόνο γιατί ο στριμμένος μπεκρής ήταν κατά της μοναρχίας και υπέρ του επαναστάτη Βοναπάρτη.
Μαγκιά του όμως, σκέφτηκα. Μουσικός ήταν. Τότε οι μουσικοί περίμεναν να ζήσουν από τη δούλεψή τους σε κάποιον βασιλιά, δούκα, πρίγκηπα-αρχιεπίσκοπο, ευγενή κι άλλα τέτοια κομψά κοπρόσκυλα. Ένας μουσικός που προσδοκούσε την επανάσταση να έρθει να τους σαρώσει όλους αυτούς σίγουρα δε θα ήξερε τι του γινόταν. Κι αν πετύχαινε η επανάσταση, σε ποιον θα πήγαινε να δουλέψει αυτός, ο μουσικός; Σε κανα καπηλειό; Πού;
Βεβαίως, μια χαρά άνθισε η τέχνη όταν σαρώθηκαν τα πολλά πολλά της φεουδαρχίας και των πολυεθνικών αυτοκρατοριών του βούρδουλα.
Μέσα στο μισοΰπνι σκέφτηκα αντίστοιχες αντιρρήσεις για την μετά τον καπιταλισμό κατάσταση: πώς θα ζούμε; πώς θα συνεχιστεί η τεχνολογική πρόοδος; ποιος θα αναπτύξει το λειτουργικό για το iPhone το 11; θα έχουμε σούσι; αυτοκίνητα; κτλ.
Ποιος θα μπορούσε να αντιτείνει στις αντίστοιχες ανησυχίες του Μπετόβεν ότι οι μουσικοί δε θα χρειαζόταν να προσκολληθούν σε κάποιον φιλόμουσο λεχρίτη ευγενή; Κανείς. Λένε, σχηματικά, ότι πρώτος ο Μπετόβεν έσπασε αυτή τη σχέση εξάρτησης των συνθετών από πρίγκηπες κι ευγενείς.
Το ηθικό δίδαγμα προφανές: μη φαντάζεστε, μην προβλέπετε το μέλλον, φτιάξτε το. Όσο μπορείτε. Το κατά δύναμιν. Αμήν.
Σκεφτόμουν και το εξής: την ανθρώπινη τάση που έχουμε να θέλουμε να δικαιώνουμε τις επιλογές των καλλιτεχνών που αγαπάμε. Έστρεψα τη μομφή στον εαυτό μου: κι εγώ είπα τον Μπετόβεν "αριστερό" (χάχα, χαζός αναχρονισμός) μόνο και μόνο γιατί ο στριμμένος μπεκρής ήταν κατά της μοναρχίας και υπέρ του επαναστάτη Βοναπάρτη.
Μαγκιά του όμως, σκέφτηκα. Μουσικός ήταν. Τότε οι μουσικοί περίμεναν να ζήσουν από τη δούλεψή τους σε κάποιον βασιλιά, δούκα, πρίγκηπα-αρχιεπίσκοπο, ευγενή κι άλλα τέτοια κομψά κοπρόσκυλα. Ένας μουσικός που προσδοκούσε την επανάσταση να έρθει να τους σαρώσει όλους αυτούς σίγουρα δε θα ήξερε τι του γινόταν. Κι αν πετύχαινε η επανάσταση, σε ποιον θα πήγαινε να δουλέψει αυτός, ο μουσικός; Σε κανα καπηλειό; Πού;
Βεβαίως, μια χαρά άνθισε η τέχνη όταν σαρώθηκαν τα πολλά πολλά της φεουδαρχίας και των πολυεθνικών αυτοκρατοριών του βούρδουλα.
Μέσα στο μισοΰπνι σκέφτηκα αντίστοιχες αντιρρήσεις για την μετά τον καπιταλισμό κατάσταση: πώς θα ζούμε; πώς θα συνεχιστεί η τεχνολογική πρόοδος; ποιος θα αναπτύξει το λειτουργικό για το iPhone το 11; θα έχουμε σούσι; αυτοκίνητα; κτλ.
Ποιος θα μπορούσε να αντιτείνει στις αντίστοιχες ανησυχίες του Μπετόβεν ότι οι μουσικοί δε θα χρειαζόταν να προσκολληθούν σε κάποιον φιλόμουσο λεχρίτη ευγενή; Κανείς. Λένε, σχηματικά, ότι πρώτος ο Μπετόβεν έσπασε αυτή τη σχέση εξάρτησης των συνθετών από πρίγκηπες κι ευγενείς.
Το ηθικό δίδαγμα προφανές: μη φαντάζεστε, μην προβλέπετε το μέλλον, φτιάξτε το. Όσο μπορείτε. Το κατά δύναμιν. Αμήν.
Καλημέρα. Η μουσική με ξαναφέρνει εδώ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌπως έγραφε κι ο Galeano, τον Μπετόβεν πολλοί αγάπησαν, πολλοί δε περισσότεροι την 9η: από τον Μπακούνιν μέχρι τον Λένιν κι από τον Βίσμαρκ μέχρι τον Χίτλερ.
Μάλλον κάθε έκφραση του παρελθόντος (στην τέχνη και όχι μόνο) την αντιλαμβανόμαστε με όρους του σήμερα. Ακόμα κι όταν τη βάζουμε στο μουσείο· κι αυτό το τελευταίο είναι κάτι που παρέλειψα να σκεφτώ όταν πρόσφατα απόλαυσα τον Μπετόβεν μέσω της σχετικής σπουδής του Mauricio Kagel.
ΔιαγραφήΘα τα ακούσω αυτά όταν βρω ώρα. Ο Μπακούνιν ήξερε: το 4ο μέρος είναι όντως επαναστατικό άσμα: Freiheit schöne Götterfunken, Tochter aus Elysium κτλ. :-
Επειδή λατρεύω τον Beethoven, πιστεύω ότι ο ίδιος εννοούσε κυριολεκτικά το "Freude schone Gotterfunken..." (ασχέτως αν ο Bernstein το αντικατέστησε με το Freiheit όταν έπεσε το Τοίχος). Πρόκειται για μια γιορτή για την ευτυχία μέσα από τις απλούστερες χαρές της ζωής. Βέβαια, όπως σε κάθε μεγάλο έργο τέχνης, αυτό έχει (παρ)ερμηνευτεί με ποικίλους τρόπους.
ΔιαγραφήΒέβαια, τέτοια σχόλια δεν έχουν σχέση με την ανάρτηση, η οποία μου άρεσε πολύ.
Θυμάμαι ότι στο βιβλιαράκι του σιντί της 9ης από το Τείχος έλεγε ότι ήδη από την εποχή του Λουί Μπετόβεν χρησιμοποιούνταν η απόκρυφη εκδοχή με το Freiheit. Όσον αφορά τις ερμηνείες, ε, η μουσική κάπως επισκιάζει, ας πούμε, τα στιχάκια του Σίλλερ (που δεν είναι παρά ένα τραγούδι της τάβλας, τελικά).
Διαγραφή