Έζησα για μια εξαετία στην Αγγλία. Κι όταν λέω 'Αγγλία', εννοώ αυτό που οι κάτοικοί της αποκαλούνε 'Middle England': όχι στους θύλακες, γεωγραφικούς, κοινωνικούς και ψυχολογικούς, όπου οι Έλληνες φοιτητές εγκλείονται αγεληδόν κατά το λαμπρό στάδιο των σπουδών τους 'στο εξωτερικό'. Ψήφιζα στις ευρωεκλογές και στις δημοτικές εκλογές. Ψώνιζα βραβευμένα εγγλέζικα λουκάνικα στον Allen & Son. Η κυρία πιο πάνω μας έδινε σέσκουλα από τον μπαξέ της (το allotment) για να φτιάξουμε χορτόπιτα. Και τα λοιπά.
Εκεί χώνεψα ότι κάθε λαός κουβαλάει και τη μαλακία του, η οποία όμως συνήθως δεν είναι πρωτότυπη. Λ.χ. των Εγγλέζων λέγεται σεμνή προγονοπληξία και αντιευρωπαϊσμός. Επίσης εκεί συνειδητοποίησα ότι όσα αποκαλούμε η 'ελληνική νόσος', η 'κατάρα της φυλής', η 'Ψωροκώσταινα', η 'νεοελληνική μιζέρια' κτλ. είναι κατά μεγάλο μέρος πανευρωπαϊκές (αν όχι πανανθρώπινες) παθήσεις με σχεδόν φολκλορικά, όχι ουσιαστικά, κατά τόπους χαρακτηριστικά. Μόνον το νεοελληνικό σύμπλεγμα "αλαζονία, αγένεια και τζάμπα μαγκιά" μού φαίνεται να αποτελεί μέρος του 'εθνικού χαρακτήρα' μας, αλλά και πάλι η διαφορά (αν υπάρχει) με το ιταλικό ή το γαλλικό ή το βαλκανικό αντίστοιχο σύμπλεγμα μάλλον είναι ποσοτική, όχι ποιοτική.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν, ας πούμε, βίωμά μου: όπως είπα και πριν δυο βδομάδες, ένας μικρομεσαίος ευρωπαϊκός λαός σε μια μικρομεσαία ευρωπαϊκή χώρα είμαστε. Πρόκειται για πράγματα που έχω ζήσει κι έχω ενστερνιστεί. Κι όμως.
Κι όμως τι; Κι όμως όταν διαβάζω περιγραφές, συνήθως όλο γκρίνια και καταστροφολογία, του νεοελληνικού πολτού, αναγνωρίζω κάτι μοναδικό και διαισθάνομαι κάτι μοναδικά δυσάρεστο. Όταν, λ.χ., ωρύεται ο Γεωργελές εδώ κι εδώ δε λέω, όπως μ' αλλους κι άλλους, "α, εκτός πραγματικότητας" ή "κουβέντες του καφενέ" ή "μα τι λέει μωρέ πάλι". Ίσα-ίσα. Οι αντιδράσεις μου είναι ανάλογες με εκείνες που μου είχε δημιουργήσει ένα κείμενο του Ξυδάκη, αν και όχι τόσο έντονες: αναγνωρίζω αυτά που νιώθω, αυτά που μου λένε που κατά καιρούς, αυτά που βλέπω και ζω στην Ελλάδα.
Παρά λοιπόν όσα ξέρω κι όσα έχω ζήσει, το ελληνικό χάλι μου φαίνεται και πιο σύνθετο και πιο οξύ και -- τελικά -- πιο απελπιστικό. Μπορεί και να 'ναι επειδή με αφορά περισσότερο ο κομφορμισμός του Έλληνα παρά του Ελβετού. Μπορεί και γιατί την αιματηρή πρόσφατη ιστορία μας τρώω στη μάπα, όχι αυτή των Γάλλων ή των Ισπανών. Μπορεί κι επειδή πληρώνω φόρους στο κράτος του Μίστερ Νιντέντο κι όχι στη μαφιοκρατία του γλοιώδους Πάπι.
Ένα άλλο ενδεχόμενο είναι ότι το ελληνικό χάλι είναι πιο σύνθετο και πιο οξύ επειδή δεν μπορούμε ή δε θέλουμε να αναγνωρίσουμε ακριβώς ότι η ελληνική περίπτωση εντάσσεται σε ένα περικείμενο γεωπολιτικό, ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό. Ότι δεν είμαστε υπερμοναδικοί, ανάδελφοι, ανεπανάληπτοι και υπέροχα μόνοι. Ότι όσα συμβαίνουν εδώ συμβαίνουν αλλού και έχουνε ξανασυμβεί, και εδώ και αλλού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου