Γεωπολιτική σκλήρυνση

Ήδη από το Κυπριακό στην Ελλάδα έχουμε μάθει να βλέπουμε τον πόλεμο, την τρομοκρατία και την προσφυγιά με όρους γεωπολιτικής. Ενδεχομένως αυτή η ματιά να μας βοήθησε να αντιληφθούμε το '74 όχι ως μια πραγματική και αμετάκλητη καταστροφή, και μιλάω με όρους ανθρώπινους βεβαίως, αλλά ως 2-3 κινήσεις σε μια παρτίδα σκάκι που ξεκίνησε το 1957.

Κατόπιν, με τις χορογραφημένες υπερπτήσεις πάνω από το Αιγαίο και με τις φρεγάτες και τα ωκεανογραφικά να αρμενίζουνε, με τα μυθικά ισλαμικά τόξα και με την πτώση του παραπετάσματος η γεωπολιτική αντίληψη γνώρισε νέες δόξες: η εξωτερική πολιτική της χώρας και οι διεθνείς σχέσεις δεν γίνονταν πια αντιληπτές με όρους οικογενειακούς, δηλαδή με όρους του ποιοι είναι οι "φίλοι", οι "εχθροί" και τα αδέρφια μας -- με εξαίρεση τους νεοφανείς αδερφούς Σέρβους. Η εξωτερική πολιτική γινόταν πια αντιληπτή με όρους τζόγου (με το σκάκι δεν καταγινόμαστε πολύ εν Ελλάδι). Ο θάνατος ανθρώπων στα Ίμια απλώς μάς εξίταρε περισσότερο, όπως η χασούρα κι ο κουβάς αφηνιάζουν τον τζογαδόρο.

Συνέπεια αυτού του γεωπολιτισμού, σε συνδυασμό με τον οικονομισμό ως νοοτροπία και ως στάση ζωής, ως αξιολογικό μέτρο, είναι και η παρούσα σκλήρυνσή μας. Ως κοινή γνώμη αδυνατούμε να αντιληφθούμε τον πραγματικό πόνο και τον πραγματικότατο θάνατο πολύ πραγματικών ανθρώπων, των προσφύγων και όσων δεν μπορούν να φύγουν. Ζούμε στη φρεναπάτη ότι οι παρτίδες που παίζονται γύρω μας δεν μας αφορούν παρά ως θέαμα, ως μια σπάνια ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τους παίκτες να παίζουνε τα χαρτιά τους -- ή να μπλοφάρουν -- επί σκηνής, όπως σε κάτι παιχνίδια πόκερ που προβάλλουνε κάτι κανάλια. Κάποιοι ονειροπαρμένοι ονειρεύονται την ήττα του ιμπεριαλισμού με αρχηγό τον αρχιμπεριαλιστή Πούτιν, τη νίκη της δημοκρατίας με ενέργειες όσων αφάνισαν κράτη ολόκληρα, άλλοι ότι κληρονομούμε επιτέλους μια αχανή πόλη στον Βόσπορο γεμάτη 11.000.000 Τούρκους, Κούρδους και Λαζούς.

Μας διαφεύγουν όσοι παίζονται και χάνονται, που δεν είναι μάρκες ή πενηντάευρα: είναι οι νεκροί στη Σρεμπρενίτσα, οι Σύριοι, οι Κούρδοι, οι εκατοντάδες χιλιάδες νεκροί του Ιράκ, οι κατακυνηγημένοι Τσετσένοι και Υεμενίτες, όσοι κρέμονται στα σύρματα της Θεούτας και της Μελίλιας, οι Λίβυοι, οι αμέτρητοι άνθρωποι που ζούσανε μια ζωή σαν τη δική μας και πια δεν ζουν. Δεν γίνεται να ζούμε δίπλα στη φωτιά και να θεωρούμε τη φωτιά ένα ενδιαφέρον χημικό φαινόμενο, δεν είμαστε ούτε Καναδοί, ούτε Ισλανδοί, ούτε καν πλουτοκράτες ασφαλείς μέσα σε θωρακισμένο θησαυροφυλάκιο: η φωτιά καπνίζει και ήδη μυρίζουμε όπως αυτή.