Ο ντάλα ήλιος και η ανελέητη στέγνια της Μέσης Ανατολής έβγαλε τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες με τους αγγέλους για κομπάρσους και μόνο, αντίθετα με τον μασδαϊσμό. Απεναντίας, ο μασδαϊσμός και οι διάφορες δοξασίες που γέννησε στη συνάντησή του με τον νεοπλατωνισμό, σε έναν κόσμο εξίσου μεσογειακό αλλά λιγότερο θερμόπληκτο και διψασμένο, έβγαλαν θεουργία, γνωστικισμό και αγγελοθρησκείες καθώς και το τέως next big thing στον χώρο της θρησκείας: τον μανιχαϊσμό -- όλες γεμάτες αγγέλους, δαιμόνους, θεότητες, ανθυποθεότητες και πνεύματα.
Μπορεί ο χριστιανισμός να σνομπάριζε τις αγγελοθρησκείες (κάπου στην Αποκάλυψη υπάρχει και σχετική προειδοποίηση σε μια από της Εφτά Εκκλησίες της Μικρασίας, αλλά βαριέμαι να ψάχνω) όμως κάτι από τις ιλιγγιώδεις ιεραρχίες των ασωμάτων πέρασε και σε αυτή την εκδοχή του μονοθεϊσμού (όπου ο ένας Θεος είναι τρεις και τα πρόσωπα τα τρία ένα· και όλα θυμίζουνε Πλωτίνο). Έχουμε λοιπόν χωρισμό των αγγέλων σε τρεις τρίχορες ιεραρχίες ή ταξιαρχίες. Ναι, τρεις, όπως στην Πολιτεία του Πλάτωνα, όπως στο πανάρχαιο σύστημα των ινδουιστικών καστών:
Σεραφείμ, Χερουβείμ, ΘρόνοιΕντάξει, όσοι πήγαμε σχολείο 1979-1991 μπορεί αρχαία να μην κάναμε στο Γυμνάσιο, και για αυτό είμαστε άλαλοι κι αγράμματοι και νεομορφωμένοι, μπορεί να μας άρπαξαν το πολυτονικό μέσα από τα δάχτυλά μας που ζάβωναν για να κρατάνε το στυλό αλλά -- όλα κι όλα -- τα εννιά τάγματα τα μάθαμε φαρσί και ποιηματάκι, προς διηνεκή εξευτελισμό των λαρτζ νεορθόδοξων που θεωρούν αυτό το στοιχείο γνωστικής-νεοπλατωνικής μυθολογίας στοιχείο της εξ αποκαλύψεως Αληθείας. Πού να δείτε κι άλλα στοιχεία μυθολογίας παρακάτω, δηλαδή.
Κυριότητες, Δυνάμεις, Εξουσίες
Αρχές, Αρχάγγελοι, Άγγελοι.
Τι παίζει λοιπόν με αυτά τα εννέα τάγματα, που χωρίζονται σε τρεις τρίχορες ιεραρχίες ή ταξιαρχίες;
Διαβάζουμε εδώ ότι
Ιδίωμα της πρώτης ιεραρχίας είναι η πύρινη σοφία και η γνώση των ουρανίων, ενώ έργο τους ο θεοπρεπής ύμνος του «γελ».Εντάξει, ωραία, όλοι με τους σαφείς ρόλους τους, όπως οι περισσότεροι άγγελοι κι αρχάγγελοι στις θρησκείες. Υπάρχει βεβαίως ένα θεματάκι, αφού η πηγή από πάνω λέει ότι τα Σεραφείμ, τα Χερουβείμ και οι Θρόνοι έχουν έργο τον θεοπρεπή ύμνο του "γελ" (θα επανέρθουμε), ενώ ο προφήτης Ησαΐας μας τα λέει αλλιώτικα:
Η δεύτερη ιεραρχία έχει ως ιδίωμα τη διευθέτηση των μεγάλων πραγμάτων και την διενέργεια των θαυμάτων, ενώ έργο τους είναι ο τρισάγιος ύμνος «Άγιος, Άγιος, Άγιος».
Τέλος ιδίωμα της τρίτης ιεραρχίας είναι να εκτελούν θείες υπηρεσίες και έργο τους αποτελεί ο ύμνος «Αλληλούϊα».
[...] Εἶδον τὸν Κύριον καθήμενον ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ καὶ ἐπῃρμένου, καὶ πλήρης ὁ οἶκος τῆς δόξης αὐτοῦ καὶ Σεραφὶμ εἱστήκεισαν κύκλῳ αὐτοῦ, ἓξ πτέρυγες τῷ ἑνὶ καὶ ἓξ πτέρυγες τῷ ἑνί, καὶ ταῖς μὲν δυσὶ κατεκάλυπτον τὸ πρόσωπον, ταῖς δὲ δυσὶ κατεκάλυπτον τοὺς πόδας καὶ ταῖς δυσὶν ἐπέταντο καὶ ἐκέκραγεν ἕτερος πρὸς τὸν ἕτερον καὶ ἔλεγον· ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος σαβαώθ, πλήρης πᾶσα ἡ γῆ τῆς δόξης αὐτοῦ. (Ησαΐας 6, 1-3)Υπάρχει εδώ ένα θέμα, λοιπόν: το Άγιος Άγιος Άγιος το κράζουν τα Σεραφείμ ή μήπως οι Κυριότητες, οι Δυνάμεις κι οι Εξουσίες (μέσα στην ιεραρχία και τη σωματασφαλίλα οι ονομασίες των ταγμάτων); Αυτό, ποιος κράζει το Άγιος Άγιος Άγιος, είναι ωστόσο εμπειρικό ζήτημα, όπως λέμε και στα Φάρσαλα, και θα λυθεί εντέλει δια της παρατήρησης όταν ακολουθήσουμε τα χνάρια του Δάντη και ξεναγημένοι από την καύλα της ζωής μας, την κάθε Βεατρίκη, βρεθούμε κι εμείς στη φάση
Qual è 'l geomètra che tutto s'affigeΛέει ο Δάντης για κύκλους -- θα επιστρέψουμε και σε αυτούς.
per misurar lo cerchio, e non ritrova,
pensando, quel principio ond'elli indige,
tal era io a quella vista nova:
veder voleva come si convenne
l'imago al cerchio e come vi s'indova;
ma non eran da ciò le proprie penne:
se non che la mia mente fu percossa
da un fulgore in che sua voglia venne.
A l'alta fantasia qui mancò possa;
ma già volgeva il mio disio e 'l velle,
sì come rota ch'igualmente è mossa,
l'amor che move il sole e l'altre stelle.
Στο μεταξύ, δείτε ότι οι μερικοί άγγελοι βρίσκονται εικονογραφικά μεταξύ αγγέλου και τέρατος. Τα εξαπτέρυγα Σεραφείμ, για παράδειγμα:
καὶ Σεραφὶμ εἱστήκεισαν κύκλῳ αὐτοῦ, ἓξ πτέρυγες τῷ ἑνὶ καὶ ἓξ πτέρυγες τῷ ἑνί, καὶ ταῖς μὲν δυσὶ κατεκάλυπτον τὸ πρόσωπον, ταῖς δὲ δυσὶ κατεκάλυπτον τοὺς πόδας καὶ ταῖς δυσὶν ἐπέταντο.(Ησαΐας 6, 2)Πλάσματα με πολλά φτερά είναι προϊόν Μεσοποταμίας (ΠΟΠ). Γιατί έξι όμως; Με τα δύο πετάνε, με τα δύο καλύπτουν τα μάτια (γιατί δεν αντέχουν τη θέα της Δόξας του Θεού -- γενικά δεν τους κοιτάς στα μάτια τους ανωτέρους σου) και με τα δύο καλύπτουν τα αχαμνά τους, σε ένδειξη αιδημοσύνης. Ξαφνικά τα πιο τρελά εικονογραφικά απωθημένα του Τσαρούχη ζωντανεύουν: τα Σεραφείμ είναι προικισμένα και βρακώνονται με φτερούγες.
Μέχρι εδώ, εντάξει, κάτι σας είπα. Το θέμα "άγγελοι" το έχει δουλέψει μέχρι και ο Φίλιπ Πούλμαν. Και δεν θα καθόμουν να γράψω αυτό το μπλογκεπύλλιο αν κάτι δεν με χτύπαγε πιο πάνω:
τα Σεραφείμ, τα Χερουβείμ και οι Θρόνοι έχουν έργο τον θεοπρεπή ύμνο του "γελ"
Του ποιου; Του "γελ"; Του yel ή του gel (gel kayıkçı);
Η απάντηση, μετά από λίγο ψάξιμο, έρχεται από μια άλλη πηγή -- εντελώς ορθόδοξη, μην ανησυχείτε, δεν θα μπλέξουμε με καββαλισμούς κι αγγελοθρησκείες ή τη Νέα Εποχή:
Τρεις εξαίρετοι ύμνοι καί δοξολογίες είναι με τις οποίες δοξολογούν την αγία Τριάδα οι εννέα τάξεις των Αγγέλων. Καί της μεν πρώτης ιεραρχίας των Θρόνων, Χερουβίμ καί Σεραφίμ, είναι ίδιος ύμνος το, γέλ γέλ, το οποίο έβγαινε από τους τροχούς των Χερουβίμ κατά τον Ιεζεκιήλ (ι' 13), και σημαίνει ανακυλισμός κατά τον Αρεοπαγίτη Διονύσιο (Ουραν. Ιεραρχ. κεφ. ιε'), της δε δευτέρας ιεραρχίας, των Κυριοτήτων, Δυνάμεων καί Εξουσιών, ίδιος ύμνος είναι το, Άγιος, Άγιος, Άγιος (Ησ. στ' 3), της δε τρίτης των Αρχών, Αρχαγγέλων καί Αγγέλων, ίδιος ύμνος είναι το Αλληλούια, κατά τον Νικήτα τον Στηθάτο (Φιλοκ. κεφ. 99).Η πηγή από πάνω αναπαράγει όσα είδαμε πριν, αλλά επί το υψιπετέστερον και θεολογικότερα. Και μας μπάζει σε μια από τις πιο cgi φάσεις της ιουδαϊκής και της χριστιανικής μυθολογίας: το όραμα του Ιεζεκιήλ. Το οποίο συν τοις άλλοις περιέχει τερατώδεις αγγέλους και κάτι άλλο και μεγαλύτερο από αγγέλους -- σαν τον Σραόσα δηλαδή: τέσσερα ζώα φτερωτά κι ένα άρμα που απαρτίζεται από περιστρεφόμενους τροχούς.
Το κεφάλαιο 10 (ι), εδάφια 9 έως 14 του Ιεζεκιήλ αξίζει να διαβαστεί στα αγγλικά με φωνή Don LaFontaine. Βασικά γίνεται χαμός και είναι δύσκολο να βγάλει άκρη κανείς τι γίνεται. Παίζουν Χερουβείμ, παίζουν κάτι Τροχοί που λένε "ω τροχέ!" και παίζουνε και τέσσερα ζώα φτερωτά, που δεν είναι άγγελοι, με πρόσωπα χερουβείμ, ανθρώπου λιονταριού και αετού. Αυτά τα τέσσερα ζώα τα έχετε ξαναδεί στην εκκλησία της γειτονιάς σας, συμβολίζουνε, λέει, τους τέσσερις ευαγγελιστές, με τη διαφορά ότι το ζώο με πρόσωπο χερουβείμ το παράκανε με τα τραβήγματα κι έχει στην Αποκάλυψη του Ιωάννη (κεφ. 4) πρόσωπο βοδιού:
Οκέι, αλλά στο όραμα του Ιεζεκιήλ, τι είναι οι Τροχοί; Είναι, λέει, οι Τροχοί που συνθέτουν το χερουβικό άρμα, το οποίο μεταφέρει τον, χμ, Θεό. Οι Τροχοί είναι όμως άγγελοι, όχι Σεραφείμ, αλλά Θρόνοι. Ναι: οι Τροχοί είναι άγγελοι, του τάγματος των Θρόνων. Που λέγονται "Θρόνοι" λόγω αυτού του περιστατικού, αφού στα εβραϊκά αποκαλούνται Τροχοί (ofanim). Παρεμπιπτόντως, αν είστε από αυτούς που πάνε Χαιρετισμούς γιατί απολαμβάνετε την ποίηση ξέρω γω, θα έχετε ακούσει τον χαρακτηρισμό "χερουβικό άρμα" για την Παναγία. Μόνον οι βυζαντινοί θα ταύτιζαν μια νεαρή κοπέλα, και μάνα του Θεού, με αυτόν τον τερατώδη σφαιρικό αστρολάβο.
Πού πήγε το "γελ"; Α, αυτό είναι εύκολο. Στα εβραϊκά το "ω τροχέ!" είναι "hag galgal!". Από το galgal στο "γελ", μια μετάφραση δρόμος.
Οπότε, έχουμε κάτι τροχόμορφους αγγέλους, ή και όχι, που ακούγονται να λένε καθώς περιστρέφονται "ω τροχέ!". Που έχει καλά σούπερ θεοπρεπές-απερινόητο-υπερβατικό περιεχόμενο -- εδώ κολλάει και ο Δάντης. Και φυσικά εδώ κολλάει και το Turn! Turn! Turn! των ανθρώπων που κατά τα άλλα διασκεύαζαν Ντύλαν και στο συγκεκριμένο τραγούδι Εκκλησιαστή (ή Qoelet).
Πάντως το όραμα του Ιεζεκιήλ (το όνομα του οποίου όταν ήμουν μικρός νόμιζα ότι είναι στίχος του Bekledim de gelmedin) είναι τόσο καμένο από μεσοποταμιανή εικονογραφία, θερμοπληξία και ο Κύριος οίδε τι άλλο, που είναι το αγαπημένο θέμα του φον Νταίνικεν και τέτοιων: ο Ιεζεκιήλ είδε ούφο.
Τι θες να μας πεις; θα ρωτήσετε. Όλα όσα ήδη είπα. Επίσης, ότι κάθε πίστη σε αποκάλυψη και τέλειες αλήθειες είναι επιμολυσμένη ανεπανόρθωτα με μυθολογίες, και δη μυθολογίες εφάμιλλες των ησιόδειων. Θα απαντήσουν οι πιστοί ότι συμβολικά είναι αυτά, καημένε, 20 αιώνες μαγαζί έχουμε, ούτε ο πρώτος είσαι ούτε ο τελευταίος που μας κράζει για τροχόσχημους αγγέλους που περιστρέφονται λέγοντας γκαλγκαλγκάλ (ή "τροχέ!"). Με δύο διαφορές: αφενός ο καθείς διαλέγει τα σύμβολά του, κι αυτά είναι πολύ καμένα σύμβολα, άραγε το Άγιο Πνεύμα τα ενέπνευσε; Αφετέρου, το "συμβολικό" χαρτί (όπως κατάλαβαν όσοι πρωτοδούλεψαν το 20 αιώνων μαγαζί) δεν μπορείς να το παίζεις συχνά όταν διακηρύσσεις ότι ο Θεός σου αποκαλύπτεται μέσα στην ανθρώπινη ιστορία και ότι "καταφάσκει την ανθρώπινη ιστορία".
Οι μύγες, πού κολλάν οι μύγες; Ε, ας μη γίνομαι "ρητορικός" και καλύτερα να μην πω κάτι για αυτά τα σιχαμένα επίσης ιπτάμενα πλάσματα, πέρα από το ότι "η μύγα πάει στα σκατά, πηγαίνει και στο μέλι".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου