Midsommer στον Νότο

Πίνω μια βότκα τόνικ. Πάλι τέλειωσε το τζιν. Το καλοκαίρι μάς έχει ήδη καβαλήσει εδώ στη Μ.Α. Ζέστη, σκόνη, εκνευρισμός, εξαθλίωση πνευματική. Είμαι πολύ κουρασμένος και κοιμάμαι άσχημα, χωρίς συγκεκριμένο λόγο. Συμβαίνουν αλλόκοτα πράματα που θα ενδιέφεραν οπωσδήποτε πνευματικούς, ψυχαναλυτές και τέτοιους. Εγώ τα κρατάω μέσα μου κλειδωμένα.

Το καλοκαίρι, η εποχή του ψυχαναγκασμού, του υποχρεωτικού κοινοβιακού πνεύματος, η εποχή της αναίτιας και γρήγορης κόπωσης. Αλμύρα, χώμα, χλωρίνη, ντίζελ. Η εποχή που το τελευταίο καταφύγιό μας, ο ύπνος, γίνεται επουσιώδες και επισφαλές, ένα χάρτινο πέτασμα που μουσκεύει στον ιδρώτα. Διάρροια, μανική εφίδρωση, δίψα, θερμοπληξία. Η εποχή των παρεξηγήσεων, της ταλαιπωρίας, η εποχή που δεν τελειώνει και μας κατατρώει άνοιξη και φθινόπωρο, δε μας αφήνει να ησυχάσουμε. Αγοραία εποχή.

Ούτε αποκούμπι, ούτε παρηγοριά. Οσμές και υγρασία. Περιμένω τον χειμώνα που δεν έρχεται ποτέ. Το πανάκριβο χιόνι, τη λίγη βροχή.

Δεν έχει μείνει ποίηση μέσα μου. Μόνο να θέλω θέλω.

Η πολιτική και οι αδύνατοι

Σχετικά σοβαροί άνθρωποι με έχουνε καταγγείλει για απολιτικό (ή "απολίτικο"; δεν ξέρω, ας μας διαφωτίσει ο Σαραντάκος, αν διαβάζει). Άλλοι, εξίσου σχετικά σοβαροι άνθρωποι, με έχουνε δακτυλοδείξει για κυνικό αναρχικό που δεν πιστεύει σε τίποτα. Κάποιοι άλλοι με έχουνε πει ρατσιστή, σεξιστή, κρυπτοδεξιό και νεοφιλελευθέρο.

Ξεκινάω έτσι για να μιλήσω για το πώς αισθάνομαι την πολιτική, θέμα που με απασχολεί περισσότερο (όπως και εκατομμύρια άλλους) τον τελευταίο καιρό. Η αφέλεια των απόψεων μου πρέπει να θεωρείται αναπόφευκτη, αφού δεν είμαι πολιτικός επιστήμονας κι αφού δεν πήρα βερνίκι πολιτικής σκέψης μέσα από την ΚΝΕ -- ό,τι και να πει κανείς γι' αυτό το θλιβερό κοπάδι φανατικών, τουλάχιστον σε εξοικείωνε, από την καλή ή από την ανάποδη, με μιας μορφής πολιτική σκέψη, κάτι που φυσικά θα έπρεπε να κάνει το σχολείο...

Αντίθετα με όσα πίστευε μια ολόκληρη γενιά δεν είναι όλα πολιτική. Είναι όμως πολύ περισσότερα από όσα μας αφήνει να διαβλέψουμε η κρατούσα ιδεολογία.

Πολύ απλοϊκά, για μένα πολιτική πρέπει να είναι η τέχνη και η πράξη της υπεράσπισης του αδυνάτου. Ο δυνατός, ο προνομιούχος, ο πλούσιος, το μέλος της ελίτ δεν έχει καμμία ανάγκη την πολιτική. Για μένα είναι αδιανόητο να σχεδιάζονται πολιτικές που δεν έχουνε σκοπό την προστασία του αδυνάτου. Ακόμα και οι νόμοι, η εύρυθμη λειτουργία των θεσμών κτλ. δεν νοείται να έχουν άλλο σκοπό από την προστασία του αδυνάτου. Σε αυτή τη λογική οι συμπάθειές μου είναι σαφώς a posteriori αναρχικές, έστω και με την έννοια της ανελέητης κριτικής των θεσμών και της κάθε λογής αυθεντίας, ώστε να ξεκαθαρίσει κατά πόσον η εκχώρηση εξουσίας σε αυτήν ανταποδίδει προστασία του αδυνάτου.

Ακόμα και η προάσπιση της ελευθερίας είναι κυρίως υπόθεση υπεράσπισης του αδυνάτου. Και στα πιο τυραννικά καθεστώτα, οι ελίτ καταφέρνουν να εξασφαλίσουν έναν, ευρύχωρο συνήθως, χώρο ελευθερίας και μάλιστα χωρίς απαραιτήτως να συνεργαστούν απευθείας με το εκάστοτε καθεστώς. Αυτό διαφάνηκε λ.χ. στη Ρουμανία πολύ πριν και πολύ μετά το 1989.

Από αυτή την άποψη στην Ελλάδα ολοκληρώνεται μια αδιανόητη καταστροφή: επί ανδρεοΠΑΣΟΚ μερίδα των αδυνάτων εξαγοράστηκε σε ένα όργιο λαϊκιστικών παροχών. Κατ' ουσία, οι πραγματικά αδύνατοι παρέμεναν πάνοτε παραμελημένοι, π.χ. οι πράγματι φτωχοί αγρότες (που τους μάδησαν οι συνεταιρισμοί των πασοκανθρώπων), οι ανειδίκευτοι εργάτες (που συνέχισαν να σκοτώνονται σα μύγες), οι τσιγγάνοι (η ελίτ των οποίων εξαγοράστηκε ψηφοθηρικά και μετά άρχισαν να τους σαρώνουν σαν σκύβαλα και σαρίδια), οι γυναίκες του Γυμνασίου (...) και πάει λέγοντας.

Τη δεκαετία του '90 και μετά οι αδύνατοι, και δη ενισχυμένοι από τους αψήφιστους και άψηφους μετανάστες, λησμονήθηκαν τελείως, καθώς μπήκαμε στην παρτούζα που θα μας ("μας"; ποιους "εμάς"; τον ΟΤΕ, την Alpha και τη ΔΕΛΤΑ που αγόραζαν τα Βαλκάνια;) έκαναν "ισχυρή Ελλάδα". Τώρα πια οι (οικονομικά και κοινωνικά) αδύνατοι πολλαπλασιάζονται και παραγκωνίζονται (οριστικά, φοβάμαι), όπως είναι προφανές. Τρία σχεδόν τυχαία μόνο δείγματα του τελευταίου: ο επικείμενος εκβρετανισμός της δημόσιας υγείας, το πάγωμα διαδικασιών νομιμοποίησης των δικαιωμάτων συμβίωσης των ομοφυλόφιλων, η άλωση της εργατικής νομοθεσίας.

Ίσως λοιπόν στην Ελλάδα πράγματι έχουμε ολική αποτυχία της πολιτικής, όχι των κομμάτων κι όχι του συστήματος.

Το κεφάλαιο βρίσκεται υπό διωγμό

Πρώτον,

επισημαίνω σε όλους ότι ο τίτλος είναι παράθεμα. Δηλαδή, δεν τον ενστερνίζομαι αλλά τον παραθέτω για να υποδηλώσω ότι αποστασιοποιούμαι από αυτόν. Έχω βεβαίως επίγνωση ότι όταν ο λαός και η επανάσταση κινδυνεύουν η ειρωνεία, ο σαρκασμός, η σάτιρα, η αποστασιοποίηση (και όλα τα καρναβαλικά όπλα που έχει κατά Μπαχτίν ο καταπιεσμένος απέναντι στη σουρεαλάρα του λόγου της κυρίαρχης ιδεολογίας) αντενδείκνυνται γιατί μαρτυρούν ελιτισμό, υπεροψία (και μέθη;) και γιατί αποπροσανατολίζουν. Ετσι μας έλεγαν στο κατηχητικό των οργανώσεων για το σινεμά: καλό αλλά αποπροσανατολίζει από τον σκοπό της ζωής.

Ωστόσο, εξακολουθώ να ειρωνεύομαι, να σαρκάζω και να αποστασιοποιούμαι (διαφορετικά πράματα αυτά μεταξύ τους, έτσι παιδιά μου;) αφού είμαι προϊόν αστικής ιδεολογίας, που βεβαίως κυριαρχεί στην Ελλάδα, και δεν ξέρω πώς αλλιώς να εκφράσω την οργή μου. Όσο κρατήσει κι αυτό, όσο κράτησε κι η ρώσικη πρωτοπορία.

Δυστυχώς δυστυχώς, η αιθεροβασία των νεοΓάλλων νεομαρξιστών, η μπρούσκα λεβεντιά του Ρίζου και η κατινιά-κουλουριά της Αυριανής απλώς πέρασαν από δίπλα και δε με άγγιξαν.

***

Δεύτερον,

κόβω την πλάκα και παραθέτω την είδηση

Το κεφάλαιο βρίσκεται υπό διωγμό δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ Μιχάλης Πήλικος. Μιλώντας στον ΑΣΤΡΑ είπε ότι η κυβέρνηση εισηγήθηκε την αύξηση της φορολόγησης του κέρδους κατά 1% χωρίς να διαβουλευθεί με τους εργοδότες. Αν περάσει η φορολογία, πρόσθεσε, θα είναι πλήγμα για τις επιχειρήσεις.

Η κυβέρνηση, ανέφερε ο κ. Πήλικος βρήκε την εύκολη λύση να αρμέξει τις επιχειρήσεις, κατά την έκφρασή του, για να πληρωθούν οι αυξήσεις στη δημόσια υπηρεσία.

Ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ ισχυρίστηκε ότι η κυβέρνηση δεν αγγίζει το κρατικό μισθολόγιο και εκτίμησε ότι τα αποτελέσματα της φορολόγησης των επιχειρήσεων είναι αβέβαια.

Ο κ. Πήλικος διερωτήθηκε τι πρόσφεραν οι εργαζόμενοι στην αντιμετώπιση της κρίσης και γιατί να ζητείται να δώσουν οι επιχειρήσεις.

Απαράδεκτη χαρακτήρισε τη στάση των επιχειρηματιών ο Γ.Γ. της ΠΕΟ.
Απαντώντας στον Μιχάλη Πήλικο, ο Πάμπης Κυρίτσης υπογράμμισε ότι οι επιχειρηματίες στέλλουν το μήνυμα ότι τα κέρδη είναι ιερά και δεν μπορεί να τα αγγίξει κανένας. Αυτή η λογική, υπογράμμισε, αποτελεί παράδοξη άδικη και αντικοινωνική στάση.

Ο κ. Κυρίτσης επισήμανε ότι η αύξηση του 1% είναι μικρή και προσωρινή, διάρκειας 2 χρόνων, και στοχεύει τα μεγάλα κέρδη των τραπεζών και των μεγάλων επχειρήσεων.

Απαντώντας στο ερώτημα τι έδωσαν οι εργαζόμενοι, ο Γ.Γ. της ΠΕΟ υπογράμμισε ότι οι εργαζόμενοι δεσμεύτηκαν ότι δεν θα διεκδικήσουν αυξήσεις πέρα από την παραγωγικότητα για τα επόμενα 2 χρόνια, ενώ η μείωση του αριθμού των δημόσιων υπαλλήλων θα μειώσει και το κρατικό μισθολόγιο.

Το κεφάλαιο έχει τη δύναμη να συνεισφέρει. Αυτή η στάση που τηρούν οι εργοδότες εκφράζει αρνητική, ιδιοτελεί και στενά συμφεροντολογική στάση.

Κληθείς να σχολιάσει το ενδεχόμενο καταψήφισης από τη Βουλή των σχετικών νομοσχεδίων, ο κ. Κυρίτης τόνισε ότι όσοι θα τοποθετηθούν αρνητικά θα πρέπει να δώσουν εξηγήσεις στους εργαζόμενους και στους απλούς πολίτες.

Άκουσα την κυνικά κουτοπόνηρη δήλωση στο αμάξι και κόντεψα να τρακάρω.

Εν κατακλείδι, θα ήθελα να ρίξω στον κύριο Πηλίκο και όσους εκπροσωπεί πέντε φάσκελα: η Κύπρος είναι η παιδική χαρά του Κεφαλαίου και το θράσος έχει όρια. Αυτό χωρίς ειρωνεία, για να το πιάνουν και οι ταπεινοί και καταφρονεμένοι.

massive attack - paradise circus (Gui Boratto Mix cut)

Η εθνική υπερηφάνεια ως έρμα

Η Ελλάδα πολύ δύσκολα θα μπορούσε να αυτοπαρουσιαστεί παιχνιδιάρικα και με αίσθηση Zeitgeist, όπως λ.χ. η Ισλανδία. Βεβαίως η Ελλάδα αδιαμφισβήτητα και χωρίς σαρκασμό αυτή τη φορά είναι το παιδικό δωμάτιο της Ευρώπης (όπου και το λίκνο της· το πλέιρουμ είναι η Ιταλία). Η Ισλανδία αντίθετα είναι ένα χέρσο παγόνησο ενδογαμικών ψαράδων που το τσούζουνε, πίσω απ' του διαόλου το κέρατο και μέσα στη χωρίστρα του, με έναν εστεμμένο παστό μπακαλιάρο να την αντιπροσωπεύει πάνω στον θυρεό της μάνας Δανίας. Άσε που έχει βρωμόκαιρο και έλλειψη αξιοθεάτων. Αδιαμφισβήτητα, έστω σαν γεωγραφία και μόνο, μία Ελλάδα υπάρχει. Το ξέρουνε κι οι Κινέζοι.

Η έλλειψη παιχνιδιάρικης διάθεσης και γενικότερου joie de vivre χαρακτηρίζει και ο συλλογικό μας υποκείμενο και πολλούς από εμάς. Είμαστε οι σοφοί, οι πανάρχαιοι, οι πρώτοι, οι επίγονοι των προγόνων κτλ. Πασίγνωστά πράματα. Οι περήφανοι σπάνια είναι παιχνιδιάρηδες. Οι πανάρχαιοι δεν ξέρουν από αυτοσαρκασμό. Οι σοφοί οφείλουν να επιδεικνύουνε στωικότητα ή τουλάχιστον θυμοσοφία. Καμμιά φορά μέχρι και θανατερή σοβαροφάνεια.

Επίσης ομφαλοσκοπούν. Θυμάμαι σχετικά μια επιστολή του Richard Feynman από την Αθήνα. Σε αυτήν ο Φέυνμαν αγανακτεί και ψέγει με τρόπο χαριτωμένο αλλά αναπόφευκτα υπεροπτικό τη γενικευμένη απαξίωση εκ μέρους των Ελλήνων οικοδεσποτών του απέναντι στην πρόοδο της Φιλοσοφίας και των επιστημών κι απέναντι στα επιτεύγματα της ανθρωπότητας μετά τον Ήρωνα τον Αλεξανδρέα και τους συγχρόνους του. Φαντάζομαι ότι το αντίστοιχο είναι να σου λεν Ιταλοί πόσο χάλια μαύρα είναι η ζωγραφική μετά τον Βερονέζε, ότι η τέχνη τελείωσε στη Βενετία του 16ου: γραφικό αλλά αναμενόμενο ίσως.

Μέρος των προβλημάτων μας, και δεν εννοώ μόνον όσα επικαιρικά αντιμετωπίζονται ως προβλήματα, είναι όχι μόνον η συλλογική αυτοεικόνα μας (πώς βλέπουμε τους εαυτούς μας ως λαό / έθνος -- το ίδιο πράμα στην εποχή μας των συμφυρμών) αλλά και πώς αυτή εσωτερικεύεται από πολλούς από εμάς σε προσωπική κλίμακα. Μίλαγα μ' έναν φίλο Έλληνα που έχει ζήσει χρόνια στη Γερμανία και μου έλεγε κι αυτός για τη σοβαροφάνεια (συνήθως εις βάρος της σοβαρότητας), το ευριπίδειο-τεατράλε μελό ή τη σεκλετισμένη κατήφεια και γκρίνια (συνήθως εις βάρος του πάθους και του βάθους), τα ομηρικά πείσματα (συνήθως εις βάρος της ακεραιότητας) και τις βαρειές κουβέντες (συνήθως εις βάρος της απλότητας και ειλικρίνειας) που κουβαλάμε οι Έλληνες στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Μ' αυτά και μ' αυτά το έριξε στους ξένους.

Σκέφτομαι πώς θα γινόταν να χάσουμε λίγη περηφάνεια και να κερδίσουμε λίγη χαρά. Να γινόμασταν λιγάκι λιγότερο ξερόλες κι αυθεντίες της φακής και να απολαμβάναμε λίγο παραπάνω. Τουλάχιστον να μιλάγαμε λιγότερο και να ακούγαμε περισσότερο, αν τελικά τα παραπάνω είναι όντως δύσκολα κι οθνεία, ρε αδερφέ. Αλλά αυτά τα ξανάπαμε.

Νταξ

Λέει ο Μαυρουδής:

Οι σύγχρονοι ζηλωτές του ελληνοκεντρισμού, παλαιοί και όψιμοι, ποικίλων βαθμίδων σοβαρότητας, κάπως έτσι, μηδενίζοντας και αποθεώνοντας, ξεκαθαρίζουν το τοπίο των ιδεών. «Μπαχ; Εμείς (η Ανατολή) είχαμε τον Κουκουζέλη». «Πιάνο; Τι μπορεί να πει σε σχέση με το δικό μας τουμπελέκι;».

Note (to self, too):

Μην το κλωτσάτε άλλο το ψοφίμι. Ψόφιο είναι. Εντελώς ψόφιο και σαπίζει γκροτέσκα. Σύγχρονοι ζηλωτές; Εντάξει, βγήκανε και κάποιοι στην επαρχιακή Ελλάδα του 1980-2000 κι είπανε και δέκα, είκοσι απύθμενες μαλακίες. Εντάξει. Καλώς. Ξέρετε άλλωστε τι είπε ο Χριστούλης για τον αναμάρτητο και τον λίθο: άλλοι έχουνε neocons και την Ayn Rand, έχουν ουνιβερσαλιστές, έχουνε τη Julie Burchill κι "ευρωσκεπτικισμό", οι φίλοι μας οι Γάλλοι τους μεταμοντέρνους ομπφουσκάτορες και μεταφορολάγνους.

Κι εμείς είχαμε αυτούς: με τα τεριρέμια, με τον ησυχασμό, με τις οικουμένες, με τις καθ' ημάς, με όλα αυτά. Οκέι. Δείτε το κι αλλιώς: με λιγότερα από αυτά οι Σέρβοι έκαναν γενοκτονίες, εμείς πάλι όχι. Κάτι σημαίνει κι αυτό.

Ονόματα

Νατζιμπουλά
Μεναχέμ Μπέγκιν
Γιαρουζέλσκι
Αμίν Τζεμαγέλ
Λίντερ-Μάγερ
Μπερλίνγκουερ

Ονόματα της παιδικής ηλικίας. Ονόματα ξένων ανθρώπων μέσα από τις εφημερίδες, το ράδιο, τις συζητήσεις των γονέων και των παππούδων.

Pride

I'm drawn to women because of their nature and to queers because of their courage.
Lucian Freud

Οπωσδήποτε δεν είναι εύκολο να είσαι πουστάρα. Βεβαίως, αν είσαι λευκή φραγκάτη λούγκρα ίσως να είναι ευκολότερο από το να είσαι γκόμενα, μουνί, μούτζα. Ίσως πάλι το να τον παίρνεις να είναι δυσκολότερο από το να είσαι αράπης με ευρωπαϊκό ή αμερικανικό διαβατήριο. Άραγε πάλι, τι είναι χειρότερο: να είσαι μαροκάνι στη Γαλλία ή οβριός στην Ελλάδα; Κωλόβλαχος στην Αθήνα του '70 ή τουρκόσπορος στη Μακεδονία του '30; Αλβανός ή Ρωσίδα; Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τις απαντήσεις, τι είναι ευκολότερο και τι δυσκολότερο κατά περίπτωση. Η ιεραρχία των διακρίσεων, η κατάταξη των στερεοτύπων, η νομενκλατούρα της δυσπιστίας μού είναι ξένες: υπήρξα πάντα ένας αξιοπρεπής λευκός κύριος, μορφωμένος και στρέιτ, που μιλάει σωστά, τρώει με μαχαιροπήρουνο κτλ.

Με αφορμή τη σημερινή μέρα ξέρω όμως ένα πράγμα: δεν είναι καθόλου εύκολο να είσαι γκέι (και είναι λίγο χειρότερο να είσαι λεσβία). Στη σημερινή Ελλάδα, νομίζω, το καλύτερο που μπορείς να ελπίζεις είναι να σε αντιμετώπιζουνε στο στυλ "γκέι αλλά δεν κουνιέται", "γκέι αλλά τσακάλι στη δουλειά του (άλλωστε αυτοί διαβάζουνε πολύ)", "λεσβία αλλά όμορφη" κτλ, κτλ, κτλ. Όποιος νομίζει ότι είναι εύκολο να είσαι ομοφυλόφιλος ή ότι όλα πάνε καλά για τους γκέι και τις λεσβίες στην ωραία και ανοιχτή μας κοινωνία, μάλλον πλανάται.

Κι εγώ δηλαδή πώς τα ξέρω όλα αυτά. Τα ξέρω γιατί ο Γ., ο Θ. και ο Γ. είναι ανάμεσα στους πιο στενούς μου κι αγαπημένους μου φίλους, άνθρωπoι που με στήριξαν και μου παραστέκονται και με τους οποίους μπορώ να πω δυο κουβέντες (και τρεις). Το ξέρω γιατί είχα το προνόμιο να μου εμπιστευτούν τα σώψυχά τους ο Γ., ο Ν., η Β. κι άλλοι πολλοί. Επειδή είχα την ευκαιρία να ζήσω από σχετικά κοντά όσα μας λέν οι γκέι ακτιβιστές για αυτά που υφίστανται οι ομοφυλόφιλοι: πατερναλισμό, καταπίεση, μετανάστευση (οι πιο τυχεροί, χαχά), διακρίσεις, χλεύη, βρισιές, ξύλο. "Φυσικά", τίποτε από αυτά δεν έχω υποστεί για τη μεγάλη μου μύτη (κάτι ορατό) ή για το ότι συζούσα για πολλά χρόνια εκτός γάμου (κάτι λιγότερο ορατό).

Τέλος οι όροι που χρησιμοποίησα στην πρώτη παράγραφο θα έπρεπε να πείσουν ότι η πολιτική ορθότητα έχει νόημα και σκοπό ως πολιτική στάση, στον βαθμό που, ονοματίζοντας τους άλλους και τις πράξεις τους, τους πατρονάρουμε, τους ορίζουμε, ασκούμε πάνω τους αυταρχικά την εξουσία μας, την εξουσία της ελίτ που καμώνεται την πλειοψηφία.

Απλοϊκότητες

Διαβάζω πολλά κείμενα για την "ελληνική κρίση". Θαυμάσια ευκαιρία να ξανασχοληθούμε με την αγαπημένη μας ασχολία, την εθνική ομφαλοσκόπηση, και μάλιστα απενοχοποιημένα. Πολλά κείμενα αναζητούν εξηγήσεις για την κρίση σε θεωρητικά μοντέλα ή στις λειτουργίες της ιδεολογίας και της οικονομίας, άλλα επικαλούνται ιστορικές παραμέτρους. Άλλα, όπως θα έλεγε κι ο Βάρναλης, κλαίνε το κακό το ριζικό μας, μέσα στη μεγάλη παράδοση του Καζαντζίδη. Υπάρχουν όμως, όπως πάντα, απλά πρακτικά θέματα μέσα σε όλα αυτά.

Γιατί οι Έλληνες, οι οποίοι λοιδωρούνται συλλήβδην στο πρόσωπο του κάθε μπάρμπα-Μήτσου που επινοεί ο κάθε μετρ του καφενέ, να πληρώνουν φόρους και εισφορές; Οι πολίτες, Έλληνες, Ινδονήσιοι ή Σουηδοί, πληρώνουν όταν ξέρουν α) ότι πρέπει β) ότι έτσι θα γίνει η δουλειά τους, ότι έτσι θα πάρουν κάτι κι αυτοί. Για το α) προσπαθεί να μας πειθαναγκάσει το κράτος καλβινιστικώ τω τρόπω εδώ κι ενάμισυ αιώνα. Το β) εξηγεί τη διαφθορά και τα λαδώματα: πληρώνεις, λαδώνεις, δίνεις φακελάκι και κάνεις τη δουλειά σου -- τυχαία το έλεγαν 'γρηγορόσημο'; Αντίθετα, τι μου προσφέρει το ελληνικό κράτος που απαιτεί φόρους και εισφορές από μένα;

Πριν τη Μεταπολίτευση, μου πρόσφερε ρουσφέτι, κομματισμό, Γυάρο, Μακρόνησο, χαφιέ και φυλακές Αβέρωφ. Μετά τη Μεταπολίτευση μου πρόσφερε ρουσφέτι, κομματισμό και παραισθήσεις μεγαλείου. Και πριν και μετά με έκανε εθνικά υπερήφανο και μου καλλιεργούσε κάθε τόσο το άμεσο ενδεχόμενο πολέμου. Υγεία; Παιδεία; Ασφάλεια; Κοινωνική Δικαιοσύνη; Εργασία; Κολοκύθια. Στο βαθμό που κερδιζόντουσαν εργασιακά δικαιώματα, κερδιζόντουσαν ραμμένα στα μέτρα κάθε (ισχυρής) συντεχνίας: ΟΤΕτζήδες, τεχνικοί τύπου, η χαρούμενη παρέα της Ολυμπιακής, λιμενεργάτες, αγρότες Θεσσαλίας κτλ.

Θα μπορούσα να το πάω παραπέρα. Π.χ. στην απουσία αίσθησης του κοινού, του κοινοτικού και του δημόσιου χώρου που χαρακτηρίζει τον Έλληνα, για το οποίο έχω παραπονεθεί κι εγώ. Θα πεταγόταν λοιπόν ένας Πετεφρής και θα μου έλεγε: κοίτα καλά, τα τελευταία 400 χρόνια, όπου βλέπεις πετυχημένο Έλληνα, βλέπεις συνήθως πετυχημένες μονάδες. Θυμάμαι λ.χ. τώρα ένα κείμενο που διάβαζα στο Time για τον Μάικ Δουκάκη όταν νόμιζε ότι θα γίνει πρόεδρος. Το άρθρο ξεκινούσε με το ανέκδοτο ότι ο μικρός Μάικ, όταν ήταν παιδί, είχε το σλόγκαν "monos mou". Έτσι έφτασε ψηλά, monos tou. Γιατί λοιπόν ξαφνικά να γίνουμε αφρικανοί και ολλανδοί και να αφήσουμε τον ατομισμό και να ξεκινήσουμε αποτόμως να αγαπάμε την κοινή προσπάθεια, τον δημόσιο χώρο, τον εθελοντισμό και τη συλλογικότητα;

Και πάει λέγοντας. Ίσως, πριν αναθεματίσουμε και πριν αναλύσουμε και πριν εφαρμόσουμε όσα διδάσκει ο Μαρξ, ο Σμιθ, ο Κροπότκιν ή ο Κρισναμούρτι στην περίπτωσή μας, θα έπρεπε να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τους εαυτούς μας. Πολύ μπανάλ ίσως, πολύ δυσκολότερο πάντως. Με άλλα λόγια, δεν παραγνωρίζω τα σύνθετα ζητήματα, παρά προσπαθώ να πω ότι στα βάσανά μας υπάρχει και μια διάσταση πιο πρακτική: μανιέρα που δουλεύει, δύσκολα την αφήνεις.

Ισραήλ

Θεωρώ σχεδόν αυταπόδεικτο, και συμφωνούν μαζί μου πολλοί, ανάμεσά τους διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ, ότι το Ισραήλ είναι ένα κράτος-νταής: εκτός των συνόρων του 1949 συνήθως ενεργεί χωρίς κανένα σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και τη διεθνή νομιμότητα ή -- έστω -- κάποια επίφαση ηθικής. Θεωρώ ότι συμφωνούμε πως ο ισραηλινός στρατός εγκληματεί, διενεργεί πειρατείες, αρπαγές κι επιδρομές κατά βούληση, ενώ γενικά εισβάλλει όπου θέλει και κάνει ό,τι θέλει.

Πώς εξηγούνται τα παραπάνω; Υπάρχει απάντηση που βασίζεται στην εξής αφελή μέχρι βλακείας, εγκληματική και ποταπή πλάνη, που είναι τόσο δημοφιλής στους αντισημιτικούς κύκλους (που αποτελούν την πλειοψηφία των Ελλήνων):

Όλα τα παραπάνω γίνονται επειδή το Ισραήλ είναι το εβραϊκό κράτος.

Δηλαδή ένα κράτος-πελάτης μιας υπερδύναμης (όπως αποκαλεί το Ισραήλ ο οβριός Τσόμσκυς) σε μια περιοχή που θα ήθελε οπωσδήποτε να ελέγξει η υπερδύναμη και που θα είχε ξέρω γω μια αφρικανική ή λατινοαμερικανική ελίτ θα ήταν μια χαρά;

Ενδεχομένως.

Ίσως πάλι να υπάρχουν τέτοια μη-εβραϊκά κράτη-πελάτες και να μην έχουμε χαμπαριάσει εδώ στην Ελλάδα της μόρφωσης και των φώτων...