Το γαμώτο και το σούσι

Πολλοί περίμεναν πολλά από την κρίση. Το πνεύμα του "ε ρε Κατοχή / Χούντα που μας χρειάζεται" (του μόνου οράματος, μεσσιανικού ή άλλου, που είχε να μας πουλήσει ποτέ η Δεξιά στην Ελλάδα) ξαναζούσε. Περίμεναν ευκαιρίες, τυφλωμένοι από το μίζερο φως μιας ψευδοκαλβινιστικής επιφάνειας πίστευαν ότι θα φτωχύνουμε κι έτσι θα αλλάξουμε. Για να πω την αλήθεια, μέχρι κι εγώ ήθελα να φτωχύνουν όσοι πλούτισαν παράνομα, μέσω του καθεστωτικού συνδικαλισμού των λίγων και από τη διαφθορά. Φυσικά αυτοί είναι οι μόνοι που, προς το παρόν, δεν έχουν πάθει τίποτα, ίσα ίσα βρίσκουν ευκολότερα να κάνουν κράτηση στα αγαπημένα τους μαγαζιά στου Ψυρρή κι αλλού.

Μετά ξέσπασε ο χαμός: ήδη από τη συνοπτική (παράτυπη δηλαδή) έγκριση του πρώτου Μνημονίου είδαμε ότι η δημοκρατία και οι θεσμοί περισσεύουν και περιττεύουν. Όταν άρχισαν τα εισπρακτικά μέτρα εις βάρος όσων δεν έχουν (με την επακόλουθη άλωση του μικροεμπορίου, την ανεργία, τη φτώχεια, τη νομιμοποίηση της εργοδοτικής ασυδοσίας) είδαμε ότι η ανάπτυξη ήτανε πρόσχημα, πρόσχημα τόσο ασθενές όσο να λες λ.χ. το ότι προσπαθείς να το σιχαθείς το ρημάδι και γι' αυτό κατεβάζεις δυόμισυ μπουκάλια τζώνυ-που-πορπατάει στην καθησιά σου. Με την εξεγερτική ή αγανακτισμένη (ή και τα δύο) φόρα του 2011, ιδίως μετά την απίστευτης βαρβαρότητας κατασταλτική μανία της 29ης Ιουνίου, διαφάνηκε ότι το πολιτικό οικοδόμημα αποσυντίθεται: οι άνθρωποι, οι μουτσούνες, οι μανιέρες, οι σχέσεις που μάθαμε να λέμε διαπλοκής, τα ίδια τα κόμματα σούπερ-μάρκετ που εναλλάσσονται στην εξουσία. Δε μιλάμε για κατάρρευση, θεαματικές πτώσεις μπάζων, μιλάμε για σταδιακό ροκάνισμα και ξεχαρβάλωμα. Το έβλεπες στα μούτρα των ανθρώπων του συστήματος όλο το καλοκαίρι. Φάνηκε στην οπερέτα επαφών που οδήγησε στην κυβέρνηση Τραπεζίτη.

Ένας μικρός πόλεμος: πόσους αυτόχειρες μετράμε σήμερα; πόσοι θα αρρωστήσουν και θα πεθάνουν από τον συνδυασμό κρύου, ελλιπούς θέρμανσης και ενός συστήματος υγείας όπως είναι; Αλλά και μια ελπίδα: θα ξεπουληθεί ο τόπος, θα πεινάσει κόσμος αλλά θα πάνε κι αυτοί που μας έφεραν ως εδώ στα σπίτια τους (κατά προτίμηση σε αυτά που διατηρούν εις Παρισίους ή αλλαχού). Κι όμως τι βλέπουμε; Βλέπουμε ότι δεν εγκαταλείπουν εύκολα τη μάχη οι πολιτικοί μας. Βλέπουμε, ακόμα χειρότερα, ότι το σύστημα αναδιπλώθηκε και τώρα ανασυντάσσεται, σαν ιός που μεταλλάσσεται, σαν το Μποργκ στα σταρτρέκια που αφομοιώνει ό,τι βρει και συνεχίζει παμφάγο. Ετοιμάζονται για μετά τις εκλογές, για το πώς θα διατηρηθεί το status quo. Για το πώς θα βρεθούν στη συμπολίτευση. Για το πώς θα ελαχιστοποιηθούν οι ζημιές. Οι κομματικοί μηχανισμοί, αυτονομημένα κλειστά συστήματα, ανασυντάσσονται. Τα ΜΜΕ σπεύδουν αρωγοί, παραδίδοντας μαθήματα συμμόρφωσης και υποτέλειας σε συνέχειες. Κι αυτό είναι το γαμώτο. Χανόμαστε (κάποιοι από εμάς κανονικά, μακαρία η οδός εν η πορεύη σήμερον) αλλά θα έλιωνε αυτό το σάπιο πράμα που ζητούσε την ψήφο μας κάθε τέσσερα, τριάμισυ, χρόνια. Κι όμως, ούτε αυτό: όλα θα γίνουν οπως πριν, πολιτικώς μιλώντας. Εμείς απλώς θα εξαθλιωθούμε. Αλλά εντάξει: και έτσι θα λειτουργήσουνε τα κόμματα, για τη δημοκρατία, ποιος ξέρει τώρα, ρε αδερφέ...

Στο μεταξύ πολλοί από εμάς περπατάμε στους δρόμους, της Αθήνας και της Σαλονίκης κυρίως, και προσπαθούμε να διαγνώσουμε τη διάθεση του κόσμου, το αίσθημα. Λέμε ότι ο κόσμος κουράστηκε να τρώει ξύλο τζάμπα. Κι όμως, κάτι έχει αλλάξει εδώ. Στην Ελλάδα δεν υπήρχε παράδοση αποδοκιμασίας του αρχηγού του κράτους, ούτε καν των μισητότερων εκπροσώπων της Δυναστείας (και δεν ήτανε μόνον ο φόβος του τσουβαλιάσματος στην Ασφάλεια). Δείτε τι έγινε την 28η Οκτωβρίου και τα Φώτα. Τι έχει αλλάξει; Για πρώτη φορά από ιδρύσεώς του, το ελληνικό κράτος δεν επιτίθεται εναντίον των μισών ή του ενός τρίτου των πολιτών του. Για πρώτη φορά ορμάει να αφανίσει το φαντασιακό ή πραγματικό 90% των μικροαστών-μικρομεσαίων-αγροτών. Για πρώτη φορά όλοι οι συνταξιούχοι (σε μια χώρα γερόντων και σε μια χώρα, που όπως είχε πει κι ο Ξυδάκης, η αγορά κινείται από τον παππού και τη γιαγιά) χάνουν ικανό κλάσμα του εισοδήματός τους. Για πρώτη φορά (μετά το 1941-44) ο λεγόμενος μέσος Έλληνας ανησυχεί πραγματικά για την επιβίωσή του κ.ο.κ.

Έτσι, νομίζω ότι τελικά η ανασύνταξη του πολιτικού συστήματος θα στραφεί εναντίον του γιατί ο κόσμος (δείτε, δε λέω "ο λαός") θα μπορεί ξεκάθαρα να ταυτίσει τον εχθρό με αυτό. Ένα σύστημα κλειστό, που δεν τον αντιπροσωπεύει ούτε καν συμβατικά (π.χ. με βουλή που προέκυψε πάλαι και υπό διαστημικά διαφορετικές συνθήκες), εύκολα γίνεται αντιληπτό ως η άρχουσα τάξη και μόνο.

Και σε συμβολικό ή άλλο επίπεδο, όταν τελειώσει το παντεσπάνι, ξέρετε πάνω σε τι δουλεύει ο μπαλτάς του σούσι.

Η φωτογραφία είναι του Thomas Hoepker.