Ο Γωγ, ο Μαγώγ. Η Κατερίνα Γώγου.

για τον radio_sociale

Τρείς ενότητες για τη συντέλεια:

1. Αρχικά απορούσα κι ενοχλούμουν.

[Α]νοίγεις το Discovery Channel και το Science Channel και βλέπεις αποκλειστικά ταινίες καταστροφής (μασκαρεμένες σε ντοκυμαντέρια). Και να σκεφτείς ότι γελούσαμε που στα τέλη της δεκαετίας του '90 το BBC (ή το ITV; δε θυμάμαι) είχε δείξει κάτι αντίστοιχα στο Horizon και λέγαμε "κοίτα τους μαλάκες τους χιλιαστές, περιμένουν το τέλος του κόσμου".

[...] [Τ]ο να δείχνεις το Ντητρόιτ και να λες "Να, να, να: έτσι θα σας κάνει τις πόλεις ο καπιταλισμός! Σκατάααα!" είναι σαν κάτι ταινιούλες εκπαιδευτικές της δεκαετίας του '50 που σου έδειχναν συφιλιδικά έλκη, φλύκταινες, ουλές, τρελοκομεία και παρκινσονιανούς τρόμους και σου έλεγαν "Να, να, να: έτσι θα σας κάνει το σεξ!".

Όσο για το τέλος του κόσμου, όλοι προσπαθούνε να μας πείσουν ότι έρχεται μεθαύριο και βίαια, cito et velociter: έτσι διευκολύνονται όλοι όσοι θέλουν να μας σωφρονίσουν. Είμαστε τόσο περιχαρακωμένοι μέσα στην απάθεια που μόνον αν μας απειλήσει με χρεωκοπία, πείνα, κατάρρευση, μαζική μετανάστευση, ασφυξία, πλημμύρες, σεισμούς, λιμούς, λοιμούς και καταποντισμούς μπορεί να ελπίζει κανείς ότι θα ξεκουνηθούμε. Πιο ξεκάθαρα: το τέλος του κόσμου το επικαλούνται οι εξουσίες για να μας σωφρονίσουν και οι ακτιβιστές για να μας αφυπνίσουν. Μόνο βόμβες θα μας βγάλουν από τα μωλ· σαν να λέμε: μόνον άμα σκάσει η μπουκάλα του γκαζιού ξυπνάω το πρωί.

2. Ωστόσο, είχε προηγηθεί μια απόπειρα να καταλάβω:

Κοιτούσα τις αφίσες για το 2012. Έχω δει δύο μίνι τρέιλερ. Ανεξάρτητα από την αντιπάθειά μου για τις ταινίες μαζικής καταστροφής και τη γενικότερη αναπηρία μου να τις απολαύσω, η ταινία πρέπει να είναι μαλακία, κάτι σαν ξαναμασημένο Deep Impact αλλά με μπόλικο Day after Tomorrow φαίνεται. Κοιτούσα τις αφίσες τώρα. Θυμήθηκα πως όταν ήμουνα παιδί, στον ηλεκτρικό και στα λεωφορεία και στις γιγαντοαφίσσες έβλεπες διάφορες ημίγυμνες να διαφημίζουν τζην, αρώματα, στερεοφωνικά, τσιγάρα κτλ.

Πώς φτάσαμε να μπανίζουμε δημοσία παλιρροϊκά κύματα και πλημμυρίδες μετεωρικής φωτιάς από εκεί που μπανίζαμε μπούτια και μαλλιά με μπόλικη λακ και ατημέλητα καλυμμένα στήθη; Σίγουρα φταίει η αλλαγή της χιλιετίας με τους χιλιασμούς της. Πιο πριν είχανε προετοιμάσει το έδαφος κάποιοι αμερικανοί χριστιανώμαλοι που έψαχναν το Θηρίο της Αποκάλυψης στην 'Υπερκυβέρνηση' (χάχαχαχαχααααα) της ΕΟΚ και τον Άψινθο στο Τσέρνομπιλ -- παίρνοντας γραμμή από την τριλογία του Αντιχρίστου που εγκαινίασε η ταινία 'η Προφητεία' το 1977: η δυσπιστία της αμερικανικής δεξιάς των Νότιων Βαπτιστών απέναντι στο Δημοκρατικό Κόμμα σε όλο το αποκαλυπτικό της μεγαλείο. Εδώ στην Ελλάδα μπολιάστηκαν αυτά στον κόσμο από γεροντάδες που κυκλοφορούσανε κασέτες με κηρύγματα, μετά την απογοήτευση του μέσου Έλληνα από τη δεύτερη τετραετία του Παπανδρέου του Β' του Δημαγωγού. Μετά ήρθε και το AIDS και μπήκε ο έρως στο ψυγείο κι αρχίσαμε τα περί αλληλοσεβασμού και αλληλοπεριχώρησης και μονογαμίας κτλ.

Στα 2009 οι άντρες φοβούνται τις γυναίκες, οι γυναίκες ψάχνουνε τους άντρες, οι γκέι δυσπιστούν απέναντι στο σεξ και οι λεσβίες κατηγορούν η μία την άλλη για μαγκώματα. Και πάμε στο σινεμά όχι για να δούμε το Νιώθω Μπλε / Νιώθω Κίτρινη ή τα Μυστήρια του Οργα(νι)σμού ή το Σουήτ Μούβι, αλλά τον Τιτανικό, τον Αρμαγεδδώνα, τον Πόλεμο των Κόσμων, το Happening, το 2012, κι άλλα τέτοια. Κοινώς, δώστε μας μαζική καταστροφή κι αφανισμό κι αφήστε τα γαμήσια: λερώνουν τα εσώρουχα. Ενώ η φωτιά και το νερό όλα τα εξαγνίζουν -- το είπε κι ο Δάντης.

Είναι πάντως χαρακτηριστικό το εξής: το genre 'τέλος του κόσμου' της εποχής μας ασχολείται με το γενικό και το αόριστο, όπου ανώνυμοι και πλήθη πνίγονται και αποτεφρώνονται θεαματικά μεν αλλά με τον τρόπο που πετιούνται οι συσκευασίες και τα περιτυλίγματα που ρυπαίνουν τον κόσμο μας. Αντίθετα, η σοφτ-κουλτουρέ τσόντα της δεκαετίας του '70 ασχολούνταν με το συμβάν, το καθέκαστο, το ειδικό (κι ας είναι το ίδιο το σεξ ίσως ό,τι πιο γενικό και γενικευτικό υπάρχει).

Οι ταινίες 'τέλος του κόσμου' ασχολούνται κι αυτές με το καθέκαστο και το ειδικό, αλλά μόνον όσων είναι προνοητικοί, γενναίοι ή τυχεροί να επιβιώσουν. Αυτοί μας ενδιαφέρουν: οι επιζήσαντες και (περισσότερο) οι επιβιωτές. Οι άλλοι να καούνε από τον αστεροειδή, να τους φάει ο γκοτζίλας, να τους ρουφήξει η ρουφήχτρα, να τους πνίξουν τα τσουνάμια, να τους φάνε τα χταπόδια του Άρη. Ενώ πάλι, τη δεκαετία του '70 στις κουλτουροπορνό ταινίες βλέπαμε ότι άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου (καθώς και άλλες κοιλότητες κι εσοχές) κι ότι το πιο βαρετό σεξ είναι το σεξ που κάνουν άλλοι -- εκτός κι αν είναι επί της οθόνης. Αυτό το τελευταίο μου φαίνεται διαχρονικό.

3.  Σήμερα στο αμάξι σκεφτόμουν το εξής:

Η νοσηρή εμμονή μας με τη συντέλεια, με τον πόλεμο της συντέλειας, με τη Δευτέρα Παρουσία και με κάθε λογής σενάρια αφανισμού καταστροφής και εκζομπισμού συμβαδίζουνε με την αντίληψη της οικονομικής κρίσης, της παλινόρθωσης του ολοκληρωτισμού στην πολιτική αλλά και του οικολογικού ολοκαυτώματος σαν να είναι φυσικές καταστροφές. Παλιότερα, η συντέλεια ήτανε κάλεσμα να αφήσουμε το γαμήσι (στο Αμέρικα ακόμα είναι: ο τυφώνας Κατρίνα ήταν η σοδομιαία φωτιά που τιμώρησε την 'ανοχή' των αμερικανών στην ομοφυλοφιλία) και να πιάσουμε το κομποσχοίνι (η εικόνα είναι αναπόφευκτα προστυχούτσικη, αν το σκεφτεί κανείς).

Σήμερα η επίκληση του CGI εξωγήινου Γωγ και του σέπια τρομοκράτη Μαγώγ, οι θεαματικές εικονογραφήσεις ολικών καταστροφών βγαλμένων μέσα από την Αποκάλυψη του Ιωάννη, οι σκηνές νεοϋορκέζων να γίνονται ζόμπι, στάχτη ή να τους παίρνουνε τα κύματα, οι ντοκουμενταρίστικες εικόνες αθηναϊκών βιτρίνων να κατεβαίνουν σαν φέτες παγόβουνα ενώ φλεγόμενοι κάδοι τσουλάνε στην ξηλωμένη Πανεπιστημίου -- όλα έχουνε το ίδιο μήνυμα: τα πάντα είναι φυσική καταστροφή, act of god, ανωτέρα βία· συμμορφωθείτε, κλειστείτε στο καβούκι σας, δεν μπορείτε να κάνετε κάτι άλλο, δε φταίει η απληστία των λίγων κι η αφροσύνη τους, παρά όλοι (άρα: κανείς). Έτσι κι αλλιώς σε λίγο όλα θα είναι στάχτες, καλύτερα να μην κάνετε τίποτα λοιπόν. Η εσχατολογία ως όπιο των μαζών.

Επίσης, η εσχατολογία λειτουργεί και σαν φυγή από την πραγματικότητα: όχι πια προς τον (λιγότερο ή περισσότερο) πριβέ παράδεισο του έρωτα, των 'ουσιών', του ροκ εν ρολ -- που ταυτόχρονα αφήνουν άπλετο χώρο για κοινωνική συνειδητοποίηση και για κοινωνική δραστηριοποίηση -- αλλά προς μια παιδική φαντασίωση, προς ένα μεγάλο μπεμπεκίστικο πείσμα: "θα πεθάνω και θα κλαίτε, θα δείτε τι χάσατε", όπως όταν μας μάλωναν και φαντασιωνόμασταν την κηδεία μας για να εκδικηθούμε.

Τελικά λοιπόν, η ενασχόληση με τις συντέλειες είναι πολυτέλεια και κωλοπαιδισμός, πρόσχημα για αδράνεια. Άλλωστε, το 2012 ο κόσμος τελειώνει καθημερινά για χιλιάδες ανθρώπους, με δεκάδες τρόπους, διαφορετικούς για τον καθένα τους. Και όχι μόνον ο Τρίτος Κόσμος. Να μην τους επαναλάβω, να μην τους απαριθμήσω συμβάλλοντας στη μετατροπή του πόνου, της εξαθλίωσης, της καταπίεσης και του θανάτου σε θεαματάκι και εικόνα. Ταυτόχρονα, όπως γράφει ο Γιώργος Γιαννόπουλος, "οι άξεστοι αυτάρεσκοι νεοαστοί -- κατασκευάσματα της κοινωνίας των ιδιωτών -- σπεύδουν να επιβάλουν τις κουρελιάρικες αξίες τους: ησυχία, τάξη, ασφάλεια, πειθαρχία, υπακοή, μισανθρωπία, νευρωτική απάθεια, mainstream γούστο και η καθαριότης είναι η μισή αρχοντιά". Οι ίδιοι άξεστοι αυτάρεσκοι νεοαστοί  που έπειθαν τον κόσμο ότι η ποίηση και οι κραυγές της Κατερίνας Γώγου αφορούνε μόνο τα πρεζόνια, το περιθώριο, άντε και τους 'υπαρξιστάς' των Εξαρχείων. Κι όμως, οι πολλές μικρές συντέλειες, οι μικροί θάνατοι και οι μεγάλες απογνώσεις, οι πολλές καθημερινές ανείπωτες καταστροφές για τις οποίες έγραψε, απήγγειλε και (επαναλαμβανω) κραύγασε η Κατερίνα Γώγου, το σκαριμπικά και δυσνόητα τραγουδισμένο φαλιμέντο του κόσμου που τραγούδησε ο Άσιμος, όλα είναι πια εδώ και για τους πολλούς.

Το είπε κι ο ποιητής: not with a bang, but with a whimper. Καθημερινά, μέσα σε διαμερίσματα, δρόμους, ανάπηρα νοσοκομεία, πεζοδρόμια, χώρους εργασίας, θλιβερά σχολεία, σκυφτές κουζίνες, ιατρεία του ΙΚΑ (όπως θα τα λένε οι γέροντες, που δε θα ζήσουν για να συνηθίσουν το ΕΟΠΥΥ) και κρύες στάσεις λεωφορείων που δεν έρχονται πια.