Τρίτη 17 Ιανουαρίου 2012

Τραγουδάς και πλέχεις

στη μνημη της Λ.Ρ., που δε φοβόταν να μιλήσει.

Σημείωση: Η παρακάτω ανάρτηση μιλάει για τον Μεγάλο Ανατολικό, το μυθιστόρημα του Εμπειρίκου. Όσοι είστε κάτω των 18, προσβάλλεστε από τη συζήτηση ή περιγραφή ερωτοπραξιών ή τη χρήση λεξιλογίου ταμπού, διαβάστε κάποια άλλη από τις πολλές και υπέροχες αναρτήσεις μου. Όσοι νιώσατε έκπληξη από αυτή την προειδοποίηση, θα δείτε παρακάτω ότι έχει και μια δεύτερη ερμηνεία, προφανή μάλλον.


Γιατί ο Μέγας Ανατολικός
Το κλισέ ότι δεν κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλο είναι ευτελώς αληθές.Ένα μόλις πιο ενδιαφέρον κλισέ, επίσης αληθές, θα ήταν ότι δεν κρίνεις ένα βιβλίο από λίγα σκόρπια αποσπάσματα. Ιδίως αν πρόκειται για ένα μυθιστόρημα ποταμό, το μακροσκελέστερο της ελληνικής λογοτεχνίας.

Ήμουν φοιτητής όταν ο Μέγας Ανατολικός άρχισε να βγαίνει, τόμο τόμο. Προσφιλής ενασχόλησή μας ήταν να πηγαίνουμε στο βιβλιοπωλείο, να ανοίγουμε κάποιον τόμο του Μεγάλου Ανατολικού και να διαβάζουμε ό,τι έπεφτε μεταξύ τυπογραφικών (οι σελίδες ήταν άκοπες). Μισοκαυλώναμε, όσο μάς άφηνε ο δημόσιος χώρος του βιβλιοπωλείου, το σκάνδαλο της έκδοσης του βιβλίου και τα δημοτικιστικά μας ταμπού που μπλοκάρανε μέρος της διέγερσης λόγω της καθαρευούσης. Δυστυχώς τότε δεν είχαμε δώσει ακόμα τη δέουσα προσοχή στους στίχους του Άσιμου:

Θες ν' αγγίξεις την αλήθεια
για βγες απ' έξω απ' τη συνήθεια
σύρε κι έλα να με λούσεις
κι ας είμαι της καθαρευούσης

 Τέλος πάντων, χαχανίζαμε με τα "ααααχ... ωωωω... αααααχ" που συνυπήρχαν με τα "καυλοπυρέσσων" και "μουνέττο" και "περισκελίς" και "νύμφαι" (όπως θα ήταν λ.χ ο ιδανικός Παπαδιαμάντης από άποψη περιεχομένου δηλαδή), αφήναμε πίσω στο ράφι τους τόμους και φεύγαμε. Υπενθυμίζω ότι μιλάμε για τις αρχές της δεκαετίας του 1990, προ ίντερνετ και εύκολου και διακριτικά διαθέσιμου πορνό για όλο τον λαό, όταν ήμασταν στο έλεος ενός σκιώδους καναλιού που είχε ο ψησταριάς Λεωνίδας, του ΙΤΑ8, του οποίου η καριέρα τερματίστηκε άδοξα όταν ξεπέρασε τα εσκαμμένα και πρόβαλε τσόντα με τραβεστί. Ενεργητικό. Τέλος: η κυβέρνηση Μητσοτάκη δε σήκωνε αστεία.

Τον Εμπειρίκο τον αγάπησα μετά το πανεπιστήμιο, χρόνια μετά. Στην Αγγλία, μετά από συζητήσεις με τη Ζ και αφού διάβασα τα "Γραπτά ή Προσωπική Μυθολογία" και την Ενδοχώρα. Τον αγαπώ ακόμα. Είναι μεγάλος και σοφός ποιητής, μάστορας της ομορφιάς, σουρεαλιστής α λα Πρεβέρ (αλλά πολύ καλύτερος), με εικονογραφία Ντε Κίρικο κι όχι μπαχαλάκιας όπως ο Μπρετόν. Προτείνω να κάτσει κανείς και να τα διαβάσει όλα του -- δεν έγραψε και πολλά. Πάντοτε μού έκανε εντύπωση πόσο καλά το έργο του (εκτός του Μεγάλου Ανατολικού) έκρυβε την ιδιότητά του ως ψυχαναλυτή.

Όσον αφορά το μυθιστόρημά του, σε μια εποχή που ο Οδυσσέας του Τζόυς θεωρούνταν άσεμνο πορνογράφημα και λίγο πριν το έργο του Ντ.Χ. Λώρενς δικαστεί ως άσεμνο (με τα σάρκινα βλαστάρια του, τα υπόλοιπα ευφημιστικούλια του και την ακατανόητη διάλεκτο του Mellors), ο Εμπειρίκος κάθησε κι έγραψε ένα μυθιστόρημα όπου μια πλειάδα χαρακτήρων γαμιέται και διαβάζει για γαμήσια πάνω σε ένα πλοίο, τον Μεγάλο Ανατολικό, που πάει από Λίβερπουλ για Νέα Υόρκη. Πριν προχωρήσω: ακολουθώ εδώ την παραίνεση μιας περσόνας του συγγραφέα (κι ενός σχολίου στα ημερολόγιά του) να χρησιμοποιούμε λεξιλόγιο όπως 'γαμώ', 'μουνάκι' κτλ. για καθαρά απελευθερωτικούς λόγους. Βεβαίως είναι αλήθεια ότι οι ορθόδοξοι αριστεροί και οι αριστεροί ορθόδοξοι συνοφρυώνονται, και ενδεχομένως έχουνε και καλό λόγο. Αλλά δε βαριέσαι, ας ακούσουμε τον Εμπειρίκο μια φορά: peccemus fortiter ρε αδερφέ.

Τι είναι ο Μέγας Ανατολικός;
Έχοντας επιτέλους διαβάσει το ένα τρίτο του Μεγάλου Ανατολικού στην ανθολογημένη μορφή που μας παρουσίασε πρόσφατα ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης: είναι πρωτίστως μυθιστόρημα. Βεβαίως δεν έχω ακόμα διαβάσει τα υπόλοιπα δύο τρίτα αλλά ο Γιατρομανωλάκης μάς καθησυχάζει ότι δεν υπάρχουν ανατροπές. Είναι ένα μυθιστόρημα το οποίο τελικά αποτελεί μια συμφωνικά ανεπτυγμένη μορφή του ποιήματος Στροφές Στροφάλων (εδώ σε λενοπλατωνίζουσα, με την καλή έννοια, μελοποίηση του kukuzelis).

Σε ένα πλοίο, σύμβολο του σεξ (χωρίς πλάκα) και ταυτόχρονα μικρόκοσμο ελευθεριότητας παρακολουθούμε τους πολλούς ήρωες (ανάμεσά τους ο Ιούλιος Βερν) στις ερωτοπραξίες τους, στα (συνήθως λαγνικά) διαβάσματά τους, να κοιτάζουν τα αστέρια με αγάπη λέγοντάς τα με τα ονόματά τους, να φιλοσοφούν για τον έρωτα και τη ζωή, να οραματίζονται μια ελευθέρια νέα τάξη πραγμάτων. Μα, θα μου πείτε, αυτό σαν τσόντα της δεκαετίας του 70 ακούγεται: μια υποτυπώδης πλοκή σε έναν περίκλειστο χώρο όπου βασιλεύει το σεξ όλων με όλους και με όλα κι όπου κάθε τόσο πέφτει και καμμιά αμπελοφιλοσοφική συζήτηση για ξεκάρφωμα.

Αυτή ήτανε κι η εικόνα μου για το βιβλίο προτού ξεκινήσω να το διαβάζω. Ωστόσο, μερικά κεφάλαια μετά, τέσσερα τουλάχιστον πράγματα γίνονται ξεκάθαρα:
Πρώτον, οι περιγραφές των γαμησιών είναι -- φυσικά -- εξαίσια δοσμένες, όμορφες, συναρπαστικές εξίσου με καυλωτικές (αν δεν έχετε καθαρευουσιάνικα ταμπού): μιλάμε για σοβαρή ερωτογραφία με χαρακτήρα, όχι για ερότικα της πλάκας ή για ιστοριούλες σεξ. Όπως θα περίμενε κανείς από έναν πολύ μεγάλο ποιητή.
Δεύτερον, ο τόνος του βιβλίου είναι έντονα κι απροκάλυπτα διδακτικός: ο ψυχαναλυτής Εμπειρίκος πασχίζει να διδάξει τους αναγνώστες του (και δια της επαναλήψεως) ότι ο έρωτας είναι θείο αγαθό, ότι η ερωτική ελευθεριότητα σώζει και διασώζει, ότι οι ηδονές είναι ό,τι ομορφότερο υπάρχει ανάμεσα στις ομορφιές, ότι ο έρωτας των σωμάτων είναι ο πορθητής των ταξικών και άλλων περιχαρακώσεων.
Τρίτον, ο συμβολισμός, η αλληγορία, και ένα όραμα ερωτοαπελευθερωτικό συνυπάρχουνε παντού και απροκάλυπτα με την αγάπη των βιβλίων και της ελευθερίας, και την αποδοχή σχεδόν όλων των ερωτικών προσανατολισμών, προτιμήσεων και συμπεριφορών. Λέω "σχεδόν" γιατί ο Εμπειρίκος αντιπαθεί την πορνεία (τη θεωρεί σύμπτωμα της σεξουαλικής καταπίεσης) και γιατί μέχρι στιγμής δεν έχω δει αντρική ομοφυλοφιλία (κι αν τελικά απουσιάζει εντελώς, ο Εμπειρίκος μπορεί να γίνει γι' αυτό αντικείμενο μομφής τόσο όσο ο Παπαϊωάννου που δεν έχει γυναίκες στο Δύο ή ο Μπαχ που παραγνωρίζει τις αρετές του Ισλάμ).
Τέταρτον, ο Μέγας Ανατολικός απολαμβάνεται σαν κείμενο όσο απολαμβάνεται και σαν αφήγημα (υποθέτοντας ότι ο αναγνώστης αρέσκεται να διαβάζει για λαγνουργίες).

Ο διδακτικός χαρακτήρας του Μεγάλου Ανατολικού είναι τόσο αναπεπταμένος, για να το πούμε εμπειρικικά, που πολλοί χαρακτήρες απλώς υμνούν τα κάλλη του έρωτα των άκρως αισθητών, επιβραδύνοντας την πλοκή. Το ίδιο το πλοίο είναι μια μεγάλη ερωτική ουτοπία (όπως την περιγράφει ο Γιατρομανωλάκης), μια προεικόνιση ενός ερωτικού επί γης παραδείσου. Όχι ότι ο Μέγας Ανατολικός είναι όλο πόθους και καύλα: ίσα ίσα είναι απολαυστικά αριστοτεχνικός και βαθιά ανθρώπινος ο τρόπος που διαγράφονται ολοκληρωμένοι χαρακτήρες με νοσταλγίες, σαράκια και τραύματα κρυμμένα, ευαισθησίες κ.ο.κ. Όπως και στους έρωτες εκτός χαρτιού.

Μετά τον Μεγάλο Ανατολικό
 Ο διδακτισμός και ερωτικός ουτοπισμός, το ερωτικοαπελευθερωτικό πρόγραμμα αυτού του μεγάλου συμφωνικού έργου είναι τελικά και η αδυναμία του: καύλα και γαμήσι άνευ όρίων και άνευ όρων δεν μπορεί να υπάρξει και η καθολικώς απελευθερωτική λειτουργία του δεν είναι καθόλου δεδομένη. Το έργο, γραμμένο από το 1945 μέχρι το 1970, προοιμιάζει τα σίξτιζ, τα ξεπερνάει κατά πολύ και μας αφήνει αμήχανους.

Ωστόσο, ερωτογραφικά ο Μέγας Ανατολικός είναι απλώς αριστούργημα. Η ερωτογραφία είναι ντιπ για ντιπ χαντακωμένο είδος στα ελληνικά (με εξαίρεση την εξόχως λόγια κι αυστηρώς ομοερωτική ερωτογραφική υπερπαραγωγή αυτού του καλού μου φίλου, αν και προς το παρόν περιορισμένη στο διαδίκτυο). Δεν μπορώ να σκεφτώ έναν ερωτογράφο στα ελληνικά που να γράφει όχι τόσο εράσμια και ζουμερά όσο ο Εμπειρίκος αλλά που να ερωτογραφεί απλώς ρε αδερφέ. Από τον καιρό του ίντερνετ κυκλοφόρησαν διάφορα ψιλά αλλά α) είναι συνήθως άτεχνα β) είναι σεμνότυφα και πολύ της χρηστομάθειας (στο πνεύμα του "τι γύρευα εγώ ο λαρισαίος στην Ύδρα κτλ.") γ) είναι λιγουλάκι γκρανγκινιόλ. Οι δε ερωτικές σκηνές ελληνικών μυθιστορημάτων, ε, τι να λέμε... μία θυμάμαι μόνο.

Μια πολύτιμη υποθήκη του Μεγάλου Ανατολικού είναι να μην πάψουμε να μιλάμε για τον έρωτα με τους όρους του, τους όρους που ξέρουμε από έφηβοι και μας μιλάνε, κι όχι τα μπεμπεκίστικα του Κοσμοπόλιταν και τους γυναικολογίστικους τεχνικούς όρους. Να επαναοικειοποιηθούμε την ορολογία που έχει αφεθεί να τη διαφεντεύει η πορνογραφία και το μπουρδέλο. Να ξαναμιλήσουμε για αυτό που έχουμε (σχεδόν) συνέχεια στον νου μας. Και στη λογοτεχνία και στη ζωή, μεταξύ μας σα ζευγάρια και σαν ενήλικες πολίτες και πνευματικά όντα.

Μια δεύτερη υποθήκη: καλή και άγια η ερωτογραφία του Εμπειρίκου αλλά αρσενική, πολύ αρσενική. Και ως οπτική γωνία και ως εστίαση -- αν και οι γυναίκες του Μεγάλου Ανατολικού είναι βγαλμένες από τη ζωή, απλώς στην εποχή μας, της ερωτικής αλαλίας, είναι συνήθως μουγκαμένες. Καιρός λοιπόν είναι επιτέλους να δούμε και γυναικεία ερωτογραφία στη γλώσσα μας.

Μια τρίτη υποθήκη: δεν υπάρχουνε πράγματα που δεν μπορούμε να συζητήσουμε. Όπως συζητάμε, ποιος ξέρει για πόσο ακόμα, εργασιακές συνθήκες και εργασιακά δικαιώματα όχι γιατί ζηλεύουμε τον αφέντη αλλά γιατί αυτό είναι πολιτική, έτσι πρέπει να συζητάμε τα κορμιά μας και τα λάγνα έργα τους όχι γιατί μας έχει κόψει η καύλα τα γόνατα και γιατί είμαστε λιγούρια και μπακούρια και αγάμητες, παρά γιατί πρέπει να συζητιούνται και αυτά στη δημόσια σφαίρα. Ιδανικά, χωρίς να προηγούνται ντισκλέιμερ σαν αυτό που προλογίζει αυτη την ανάρτηση, να πω κι εγώ, για λίγο αφημένος στη δική μου ουτοπία.

GatheRate

25 σχόλια:

  1. Το εξωφυλλο του ΜΑ ειναι το καλυτερο ξεκαρφωμα για διαβασμα σε ΜΜΜ. Με θυμαμαι να το κρατω σε ενα τρενο για Φλωρεντια και να καταληγω στο τελος του βαγονιου ορθιος.

    Καυλα θα επαθα μαλλον.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εὐχαριστῶ, φίλε μου (ἂν καὶ αὐτὸ τὸ "πρὸς τὸ παρὸν" σκοτώνει!).

    Πράγματι, εἶναι καιρὸς νὰ δοῦμε ἐρωτογράφημα ἀπὸ γυναίκα στὰ Ἑλληνικά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. "Αλλά δε βαριέσαι, ας ακούσουμε τον Εμπειρίκο μια φορά"

    Να τον ακούσουμε, φυσικά να τον ακούσουμε, κι όχι μόνο μία. Δεν βαριέμαι καθόλου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Και ένα λουκουμάκιον, εδώ, γνωστό Σοφού, Λογίου και Αγίου του παρ' ημίν ιστολογείν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Θα διαφωνήσω με το ντεκαυλέ της εμπειρίκιας καθαρεύουσας στο Μ.Α. Αλλά, θα μου πεις,γούστα είναι αυτά.Και μια ερώτηση από περιέργεια: την σκηνή με την Τζέην και τον μολοσσό της (στην αρχή σχετικά, δεύτερος τόμος στην πρωτότυπη έκδοση) την έχει συμπεριλάβει ο Γιατρομανωλάκης στο ανθολόγιο;
    Γ.Μ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Το λουκουμάκιον από εδώ: http://kynokefaloi1993.blogspot.com/2010/03/2_15.html

    Δύτης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Σραόσα, με το μπαρδόν, σύντομη (όχι και τόσο γκρίζα) διαφήμιση: κάποια συντακτική ομάδα, φανατικοί του χαρτιού, δημοσιεύει εντύπως διήγημα του αγαπημένου σας φίλου στο τεύχος #2 του UNFOLLOW, που κυκλοφορεί την Πέμπτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. "γιατί μέχρι στιγμής δεν έχω δει αντρική ομοφυλοφιλία (κι αν τελικά απουσιάζει εντελώς, ο Εμπειρίκος μπορεί να γίνει γι' αυτό αντικείμενο μομφής τόσο όσο ο Παπαϊωάννου που δεν έχει γυναίκες στο Δύο)"

    Με τη διαφορά ότι το Δύο δεν είχε την πρόθεση να λειτουργήσει ούτε ως "οικουμενικό" ερωτοαπελευθερωτικό πρόγραμμα ούτε ως έπος ερωτολαγνείας. Επομένως ψιλο-άστοχος ο συμψηφισμός. Και δεν τίθεται ζήτημα "μομφής" - δεν παύει όμως να είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον από ιστορική, κοινωνιολογική και λογοτεχνική άποψη πως η αντρική ομοφυλοφιλία απουσιάζει παντελώς από τη "διδακτική και ερωτική ουτοπία" και τον "ερωτικό επί γης παραδείσο" (πόσο οικουμενικές αξιώσεις εμπεριέχουν αυτοί οι όροι αλήθεια) ενώ αντίθετα ο συγγραφέας δεν δείχνει κανένα ταμπού ως προς τη γυναικεία ομοφυλοφιλία, την παιδεραστία και την κτηνοβασία.

    Κρίμα, γιατί θα μπορούσε τουλάχιστον να εκμεταλλευτεί την παρουσία του Ιούλιου Βερν στο υπερωκεάνειο

    www.gayrightsgreece.blogspot.com/2011/10/blog-post.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. «και τα δημοτικιστικά μας ταμπού που μπλοκάρανε μέρος της διέγερσης λόγω της καθαρευούσης».
    Αχ, μια μέρα όταν μεγαλώσεις κι άλλο, θα καταλάβεις πως η καθαρεύουσα -η λογοτεχνική καθαερεύουσα τουλάχιστον- είναι η καύλα η ίδια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Καὶ ὅμως, ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι δἐν λείπει καὶ ὀ ἀντρικὸς ἔρωτας ἀπὸ τὸν Μεγάλο Ἀνατολικό, φίλε μου Sraosha! Βιάστηκες, ἀγαπητὲ gay super hero.

    Τὸ ἑξηκοστὸ κεφάλαιο (στὸν πέμπτο τόμο τῆς "μεγάλης" ἔκδοσης, δὲν γνωρίζω ἂν συμπεριλαμβάνεται στὴν ἀνθολογία) εἶναι ἕνα ἐξαιρετικὸ ὁμοερωτογράφημα, ὅπου ἀποκαλύπτεται ὅτι ἡ παῖς μὲ τὴν ὁποία συνταξιδεύει ὁ Τσέχος βιολιστὴς Ἰὰν Τσέρεκ εἶναι στὴν πραγματικότητα ἀγόρι˙ ἀκολουθεῖ χυμωδέστατη περιγραφὴ τῶν ἐρωτοπραξιῶν στὶς ὁποῖες ἐπιδίδονται ἀπὸ τὴν ὁποία ἀντιγράφω τὸ πιὸ σεμνὸ ἀπόσπασμα:
    ὁ φιλήδονος παιδεραστὴς ἔσφιξε πιὸ δυνατὰ τοὺς ὄρχεις τοῦ ἐφήβου καὶ μὲ τὴν δεξιάν του ἔσεισε ζωηρῶς τὴν νεαρὰν ψωλήν, ὡς σεῖστρον

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Mea Culpa αγαπητέ LeNonce. Ομολογώ ότι το διάβασα στην εφηβεία και δεν με κράτησε πέρα από το δεύτερο τόμο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Θα ήταν ίσως μια καλή ιδέα να ανεβάσεις ολόκληρο το σχετικό απόσπασμα στο μπλογκ σου. Θα με ενδιέφερε να το διαβάσω...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Καλησπέρα σε όλους. Πάμε.

    @TicTac: Ναι αυτό πάθατε. Συμβαίνει σε όλους. :-)

    @George: Καθόλου δε σκοτώνει. Ενθαρρύνει κι εμψυχώνει και, άμα λάχει, επιτάσσει.

    @ΤΧ: Έτσι.

    @Γ.Μ.: Πριν είκοσι χρόνια την έβρισκα ντεκαυλέ την καθαρεύουσα. Τώρα όχι, είμαι και κάποιας ηλικίας. Μέχρι και στα δαντελωτά εσώρουχα έχω προσηλυτιστεί. Ο μολοσσός στη θέση του. Γενικά, ο Γιατρομανωλάκης δεν έκοψε τίποτε, απλώς κάποια επεισόδια ή και κεφάλαια τα παραθέτει περιληπτικά. Έτσι βρέθηκα αισίως στο Κεφάλαιο 36.

    @Δύτη: Έτσι, διαβάζουμε και διαδίδουμε.

    @Αυγουστίνο: Κι εσάς σας διαβάζουμε και σας διαδίσουμε ωρέ. Κι ας έχετε πιτσιρίκο (χαρ χαρ χαρ).

    @gay super hero:
    Έχουμε και λέμε. Όσα λέτε για το Δύο σωστά. ¨ομως και ο Παπαϊωάννου μιλάει για κάτι καθολικό, τον άντρα, αλλά χωρίς ίχνος γυναίκας (πλην της υπερμεγέθους Μπάρμπι και του όλου πατερναλιστικού επεισοδίου που έχει σάουντρακ το "θέλω να γαμήσω / τα πτυχία μου θα σκίσω" κτλ.). Επικρίνω τον Δημήτρη Παπαϊώάννου; Με τίποτα. Απλώς, η επιλογή των θεμάτων του καλλιτέχνη, όποιος και αν είναι ο σκοπός του, είναι καθαρά δική του υπόθεση: κανείς δεν έχει υποχρέωση να φτιάξει Αλφρεντομολινικά πανοράματα για να κερδίσει τον τίτλο του οικουμενικού και του καθολικού. Ο Ντοστογιέφσκι στήνει την τοιχογραφία της Ρωσίας (του) με βάση τρεις / τέσσερις αδερφούς (όλοι τους θε μου σχώρα με), έναν πεθαμένο στάρετς και κάτι παρλιακές γκόμενες (Κάτια Ιβάνοβνα, Γκρούσενκα...). Και;

    Ο Εμπειρίκος εμμένει στην παιδοφιλία με κορίτσια στην προεφηβεία (εκεί από τα 11) δηλώνοντας και ρητά κιεπανειλημμένα μάλιστα ότι έτσι πρέπει να γίνεται η ερωτική μύηση και διαπαιδαγώγηση. Κατά τον νόμο παύεις να είσαι παιδί αυτόματα μόλις κλείσεις τα 16 και από μια υποθετική ολοκληρωτική αποχή περνάς (πάλι υποθετικά) στο να κάνεις ό,τι θες. Νομίζω ότι η εμπειρίκιος μορφή ερωτικής διαπαιδαγώγησης κι αφύπνισης είναι τρομακτικά βλαβερότερη και τραυματικότερη από αυτήν που εξυπακούει ο νόμος. Δεν ξέρω. Επίσης, σταχυολογώντας μηνύματα φίλων που δεν αξιώθηκαν να σχολιάσουν, διαβάζω παράπονα ότι ο Εμπειρίκος έχει εμμονή με τα υπερμεγέθη τσουτσούνια (να πεθάνουν οι άλλοι δηλαδή;), ότι ο μολοσσός δουλεύει διπλοβάρδιες, κ.ο.κ. Είναι όλα αυτά περιοριστικά του πανανθρώπινου οράματος του ποιητή; Δε νομίζω.

    Το πανανθρώπινο εκφράζεται μέσα και από το εντελώς ειδικό και μερικό. Παράδειγμα: τι σχέση έχω εγώ με τον λιγδιάρη λούζερ του Intimacy, τον υπουργό και τη γκαλερίστα του Damage, τον οροθετικό μποέμ Συρίλ Κολάρ και το αγόρι του; κι όμως, για μένα αυτά τα τρία έργα λένε κάτι οικουμενικό και καθολικό (και πολύ προσωπικό) για τον έρωτα. Ακόμα πιο συγκεκριμένα: από σελίδες επί σελίδων για τον έρωτα των γυναικών, περισσότερα πράγματα για τον έρωτα-νόσο έμαθα / ένιωσα / κατάλαβα διαβάζοντας τον εδώ φίλο μας με την εικονογραφική ψωλοθύελλα και τα λόγια πολυτονισμένα ελληνικά.

    Η τέχνη δεν είναι ούτε αλμανάκ, ούτε εγκυκλοπαίδεια, ούτε λεξικό.

    @Old Boy: Η λογοτεχνική καθαρεύουσα του Εμπειρίκου, που είναι και μεικτή και τσαχπίνα, μια χαρά καυλώνει (πια). Αυτή πάλι του Παπαδιαμάντη με τον κακομοίρη που πεθαίνει στα χιόνια επειδή εμίσγετο με πόρνας εις την Μασσαλίαν (επίτηδες και προβοκατόρικα βλασφημώ ίσως το πιο συγκλονιστικό και από τα τρυφερότερα διηγήματα του Παπαδιαμάντη), όχι.

    @George / gay super hero: Το κεφάλαιο 60 παρατίθεται αυτούσιο και χωρίς συντομεύσεις. 28 ευρώ έχει το Ανθολόγιο όταν, λ.χ., η περαίωση έχει 21.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Έγραφε αυτά που επιθυμούσε, κι αυτό ήταν το απελευθερωτικό και οικουμενικό, ο τρόπος δηλαδή: βγάλε το από τα σωθικά του, δες ξεκάθαρα τι σε καυλώνει· δείξε έτσι τον τρόπο να το δουν όλοι οι άλλοι. Αν άρχιζε διαφορετικά, καταγράφοντας (στην κυριολεξία) τι δυνητικά μπορεί να καυλώσει όλους, σ’ όλη την οικουμένη, θα τα παράταγε γιατί απλούστατα θα ξεκαύλωνε. Θέλω να πω, αν την ώρα του δημιουργικού οίστρου του Εμπειρίκου ερχόταν κάποιος και του έλεγε καυλώνω να βάλεις τον καπετάν Νέμο με τον Βερν να πηδιούνται, ο Εμπειρίκος δεν θα έλεγε όχι, αντίθετα θα έλεγε: «δεν μου έρχεται καθόλου, αλλά γράψε μετά χαράς αυτό το κεφάλαιο εσύ».

    Κρίμα, πραγματικά κρίμα για το Βερν· αποτελεί φαντασίωσή μου και μοιάζει πολύ με τον Whitman. Κάποτε είχα πάει στη δουλειά μ’ ένα t-shirt που είχα φτιάξει με τη φάτσα του Whitman και παρατήρησε μια συνάδελφος ότι πρέπει να μου αρέσει πολύ ο Βερν.

    Σας καληνυχτίζω και σας αφιερώνω αυτό του αγαπημένου μου:

    And I know that the spirit of God is the brother of my own,
    And that all the men ever born are also my brothers, and the women
    my sisters and lovers...

    Αμήν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. @TX: Σωστός. Chapeau. Καληνύχτα. Αμήν, βοήθειά μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Ξαναδιαβάζοντας το Μ.Ανατολικό σχετικά πρόσφατα,αποπειράθηκα να κάμω μια λίστα με όλα τα ερωτικά συμβάντα και είδα ότι τα περισσότερα από αυτά τα χαρακτηρίζουμε (δικαίως και εύλογα) διαστροφές:παιδεραστία,κτηνοβασία, βιασμός,αιμομιξία κλπ.Πέραν από αυτό το αυτονόητο ωστόσο,κι επειδή δεν ζούμε στο Μ.Ανατολικό αλλά στην πραγματική ζωή όπως είπε και ο Sraosha, αισθάνομαι ότι ακριβώς αυτό είναι ένα στοιχείο που,ιδωμένο από μια άλλη ματιά έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Εννοώ τη διαρκή αμφισβήτηση των ορίων στο τι θεωρούμε φυσικό και τι αποκλίνον στον έρωτα.
    S/N

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Κορυφαίο φέιλ: "Αλφρεντομολινικά πανοράματα".

    "Ντιεγοριβέρικα", έπρεπε να γράψω, αλλά με παρέσευρε ο Άλφρεντ Μολίνα που υποδύεται τον Ντιέγο Ριβέρα στο Φρίντα...

    Μας έχει αλώσει το σινεμά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Χomeritis εγώ σχολιάζω αυτά που διαβάζω σε αυτή την ανάρτηση. "Το ίδιο το πλοίο είναι μια μεγάλη ερωτική ουτοπία, μια προεικόνιση ενός ερωτικού επί γης παραδείσου" ο "διδακτικός χαρακτήρας" για την "ερωτική ελευθεριότητα που σώζει και διασώζει" κτλ, κτλ. Αν όλα αυτά ήταν στην πρόθεση και του Εμπειρίκου (που υποψιάζομαι ότι σε ένα βαθμό ήταν με δεδομένο το background του στο σουρεαλισμό, την ψυχανάλυση κτλ) τότε κατ'επέκταση σχολιάζω και τον Εμπειρίκο. Άλλο πράγμα η οικουμενικότητα όπως αναδύεται αναγκαστικά μέσα από τον υποκειμενικό χαρακτήρα ενός πνευματικού έργου (πως αλλιώς θα μπορούσε να γίνει αφού κάθε έργο περιγράφει μια συγκεκριμένη κατάσταση, δεν μπορεί να περιγράφει τα πάντα, αυτό είναι κάτι το εντελώς αυτονόητο) και άλλο πράγμα η οικουμενικότητα ως προγραμματική δήλωση. Καλό πράγμα ο Whitman, η συναδέλφωση των ανθρώπων, ο Τζον Λένον και η Γιόκο Όνο αλλά δεν βλέπω τι σχέση μπορεί να έχουν με το θέμα.

    Επιπλέον προσωπικά δεν θα τολμούσα να μαντέψω τι συνέβαινε στο μυαλό του συγγραφέα όταν έγραφε, αν δηλαδή γράφει για μολοσσούς γιατί όλη την ώρα φαντασιωνόταν μολοσσούς να διακορεύουν παιδίσκες, αν έγραφε ότι τον ερέθιζε και μόνο όπως λες ή αν τόνιζε συγκεκριμένα πράγματα και αυτο-λογοκρινόταν σε κάποια άλλα κτλ. Όπως έγραψε και ο Sraosha ένα λογοτεχνικό έργο είναι κάτι παραπάνω από αλμανάκ, και άρα κάτι παραπάνω από απλή καταλογογράφηση σεξουαλικών φαντασιώσεων αυτού που το γράφει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Δεν νομιζω οτι ο Μ.Α. θα μπορουσε να εμφανιστει σε αλλη χωρα της Δυσης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. καταρχήν είπα κάτι, θα δευτερολογήσω όμως μετά το ανθολόγιο...
    Πολύ ωραίο κείμενο και σχόλια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Νομίζω ότι καταλαβαίνω τι θέλει να πει ο themos. Ότι ήταν αναμενόμενο να εμφανιστεί ο Μ.Α. στη γλωσσική παράδοση που έβγαλε τα αισχρά αποκριάτικα τραγούδια (κάτι βέβαια με πολύ βαθιές ρίζες). Ίσως. Δεν είμαι σίγουρος αν σ’ άλλη ευρωπαϊκή γλώσσα έχει δώσει η παράδοση κάτι ανάλογο. Μπορεί να κάνω λάθος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Στο κεφάλαιο 40 ο Εμπειρίκος αφήνει τις ερωτοπραξίες (σχεδόν) κατά μέρος και συζητάει τη διαφορά χυδαιότητας-μπαχτινικού καρναβαλιού (not exactly in those terms) από την ελευθεριότητα και την απελευθέρωση. Ωραίο κεφάλαιο. Με άγγιξε: ποτέ δεν κατάλαβα το καρναβάλι σαν εκτόνωση μέσα σε έναν μπαγλαρωμένο βίο: τελικά θα ήθελα να είναι λιγότερο μπαγλαρωμένος ο βίος.

    Επίσης, αν μου επιτρέπεται να επιστρέψω σε παλιότερο σχόλιο, αυτό είναι μπουρμπούτσαλα: the American ideal of universal equality is inherently homosexual, and homosexual love is the physiological basis of democracy.

    Κατά βάθος κλασσικίζοντα μπουρμπούτσαλα ίσως, αλλά μπουρμπούτσαλα. Αμερικανοκεντρικά μπουρμπούτσαλα. Η ισότητα και η αδελφοσύνη (που ΔΕΝ είναι αμερικανικά ιδεώδη) είναι αναπόσπαστες από τον Διαφωτισμό και εννοείται ότι δεν έχουνε βάση στη φυσιολογία (!). Εκτός κι αν δίνουμε βάση σε κολλεγιακά καλαμπουράκια αμερικανοπαίδων περί του πόθεν το "Philadelphia" ή αν είμαστε λακανικοί οπότε άλλα λέμε κι άλλα εννοούμε -- συνήθως τίποτα, δηλαδή. :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. θυμίζω τον στίχο του Μέγα Leonard Cohen "...our perfect porn aristocrat..." από το "A Thousand Kisses Deep"

    ΑπάντησηΔιαγραφή